کنوانسیون ۱۹۸۲ و چگونگی برخورد با برداشت زود هنگام و یک جانبه از منبع مشترک
در اصل پرسش زیر مطرح است که آیا اگر دو کشور تحدید حدود شده باشند آیا تحدید حدود شرط ضروری بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز است! به اختصار باید گفت که مطالق ماده ی (۳) ۸۳ کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، طرفین اختلاف ملزم شده اند که در پرتو درک متقابل و تفاهم، ساز و کارها ی موقت و عملی را اجرا نمایند، به گونه ای که توافق نهایی آن ها در خصوص تحدید حدود فلات قاره به مخاطره نیافتد. یکی از مصادیق این اقدامات موقت می‌تواند همکاری در بهره برداری از میادین نفت و گاز مورد اختلاف باشد[۴۶].
بنابرین طبق این ماده می‌توانیم نتیجه بگیریم که در صورت اعتراض یکی از کشور های دارای منبع مشترک، کنوانسیون ۱۹۸۲، راه حل قطعی و عملی را پیش روی طرفین اختلاف نگذاشته است.
کنوانسون ۱۹۵۸ در خصوص بهره برداری از میادین مشترک
کنوانسیون ۱۹۵۸ ژنو و کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، در عین شناسایی حق حاکمیت دولت ها بر منابع طبیعی بستر دریا، مشتمل بر مقررات کامل و جامعی در خصوص بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز نیستند ، چرا که این معاهدات متضمن مقرراتی کلی هستند که در کلیت خود در این حوزه نیز قابل اعمال می‌باشند.
در کنوانسیون ۱۹۵۸ ژنو مقرره ی صریحی در خصوص بهره برداری از میادین مشترک هیدروکربنی وجود ندارد. در مواد ۱ و ۲ این کنوانسیون، حق حاکمیت دولت ساحلی بر منابع بستر و زیر بستر دریا، در منطقه ی دریای سرزمینی تأکید و در ماده ی ۱۲ بر تحدید حدود دریای سرزمینی کشور های ذارای سواحل مجاور یا مقابل بر اساس توافق یا مطابق اصل خط منصف تصریح شده است. مطابق ماده ی ۴ کنوانسیون مذکور، کشورساحلی حق دارد، اقدامات معقول و مقتضی را برای اکتشاف منابع فلات قاره به عمل آورد. در ماده ی ۶ کنوانسیون فلات قاره نیز یه موضوع تحدید حدود فلات قاره بر مبنای توافق و در صورت فقدان توافق به کار گیری اصل خط منصف با توجه به شرایط و اوضاع و احوال خاص پرداخته شده است، اما هیچ گونه مقررات صریحی در این کنوانسیون در زمینه ی بهره برداری از میادین مشترک وجو ندارد.
کنوانسیون ۱۹۸۲ در مقایسه با کنوانسیون ژنو، متضمن مقرراتی تفصیلی و با قابلیت اعمال بیشتری نسبت یه موضوع میادین مشترک نفت و گاز است . مطابق بند های ۱و ۲ و ۴ ماده ی ۷۷ این کنوانسیون، منابع غیر جاندار از جمله نفت و گاز واقع در فلات قاره تحت حاکمیت دولت ساحلی بوده و این دولت از حقوق حاکم نسبت به آن ها به صورت ذاتی و انحصاری برخوردار است[۴۷].
فصل دوم
شناخت ضرورتهای فنی میادین نفت و گاز
فصل دوم: شناخت ضرورتهای فنی میادین نفت و گاز
نفت فلات قاره ی ایران در خلیج فارس
مطالعات علمی و زمین شناسی مخازن و منابع نفتی فلات قاره ی ایران در خلیج فارس
نفت به صورت دریاچه یا رود در انبارهای زیر زمینی قرار نگرفته است بلکه در بین منافذ ریز و خلل و فرج لایه‌های مخصوص زمین یافت می شود و بقیه ی فضای این خلل و فرج را آب فراگرفته است. لایه هایی که نفت در آن جا گرفته بیشتر سنگ های آهکی و شنی و منفذ دار و متخلخل است. در این لایه‌های منفذ دار آب و نفت و گاز با هم جای گرفته است، منتها به ترتیب وضع مخصوص آن ها ، آب که از همه سنگین تر است در زیر می ماند و نفت و گاز هم در بالای آن قرار می‌گیرد.
لایه‌های رسوبی را که قطرات نفت در آن ها به وجود می‌آید، اصطلاحا مادر سنگ یا لایه ی نفت زا می‌گویند، اما قطرات نفت بندرت در همان و محل و لایه ای که تشکیل یافته می ماند، بلکه در اثر عواملی از آنجا حرکت کرده و در لایه‌های دیگر به نام مخزن جمع می‌شوند.
گاز و نفت از لایه ها و شکاف ها بالا می‌روند تا به سطح زمین برسند، مگر آنکه بر سر راه خود به طبقه ی غیر قابل نفوذی برخورده و بدام افتند. اگر بر سر راه نفت هنگام بالا رفتن از این شکاف ها طبقه ی غیر قابل نفوذی پیدا نمی شد، امروزه اثری از نفت در زیر زمین نبود و صنعتی هم به این اسم و عظمت وجود نداشت.
نفت گیرها چنانچه گفته شد، مخازنی هستند که نفت در آن ها بدام افتاده و محبوس می‌گردد. این مخازن معمولا در خمیدگی و گسستگی های طبقات زمین وجود داشته است و شامل یک طبقه ی قابل نفوذ در سر پوشی از سنگ غیر قابل نفوذ می‌باشد. سنگ ها و لایه هایی که تشکیل نفت گیر می‌دهند، اشکال و انواع گوناگونی دارند که مهمترین آن ها نفت گیر های طاقدیس گسسته و چینه ای می‌باشد.
نفت گیر تاقدیسی یا گنبدی، ساختمان و شکل طبقه ی سنگی که تشکیل این نوع نفت گیر را می‌دهد، شباهت به کاسه ی وارونه دارد. نفت و گاز در قسمت فوقانی این نوع نفت گیر جمع شده و بواسطه ی غیر قابل نفوذ بودن سقف آن همان جا می ماند. اغلب مخازن زیر زمینی نفت ایران خصوصاً اکثر مناطق اخیر کشف شده ی فلات قاره ی ایران در خلیج فارس ار همین نوع تاقدیسی یا گنبدی می‌باشد[۴۸].
مخازن نفتی فلات قاره ی ایران در خلیج فارس را اغلب مانند سایر نفاط ایران سنگ مخزن آسماری پوشانده است. چون در سال های اخیر اطلاعات زیادی در خصوص سنگه مخزن آسماری و خواص فیزیکی و شیمیایی مواد سیال مخزن و طرز عمل آن ها جمع آوری شده است، لذا یک روش متحد الشکل در مورد طرز عمل به دست آوردن نفت از مخازن آسماری ایجاد شده است.
درک صحیح طرز عمل مخازن آسماری کاملا برای به کار بردن بهترین روش به منظور توسعه و عملیات استخراج و همچنین حفظ مخازن کاملا ضروری می‌باشد. سنگ آسماری غالبا دارای خواص فیزیکی زیر می‌باشد:
-
- خلل و فرج
-
- قابلیت نفوذ پذیری
- فشاری که در کانال های موئی موجود است.
ظرفیت استخراج اکثر این چاه ها در ردیف ظرفیت بزرگ ترین چاه ها می‌باشد.
روش های ارزیابی مخازن نفتی
برای به دست آوردن اطلاعات در مورد خصوصیات مخزن، مطالعه ی عملیات گذشته ی آن لازم می‌باشد. اطلاعات و ارقام صحیح روی میزان استخراج نفت، گاز، فشار، تغییر عمل، تماس نفت و گاز، نفت و آب، تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی ماده ی سیال مخزن، قدرت استخراج چاه با زمان از شرایط ضروری و لازم برای ارزیابی صحیح مخزن می‌باشد.
موقعی که نفت خام خارج شد و فشار مخزن کم شود، گاز از محلول نفت جدا می‌گردد. قسمتی از آن به سر پوش گاز که احتمالا در حال انبساط و خارج کردن نفت از زمینه ی سنگ است، مهاجرت کرده و قسمت دیگر در همان منطقه ی نفت باقی مانده، باعث خارج نمودن نفت از خلل و فرج می‌گردد.
طرز اکتشاف، استخراج و بهره برداری از نفت فلات قاره ی ایران در خلیج فارس
عملیات اکتشاف به وسیله ی دستگاه های ثقل سنج، لرزه نگار و سایر آلات و ادوات ژئو فیزیکی انجام می‌گیرد. هزینه ی تهیه ی آلات و ادوات حفاری و استخراج در دریاها بسیار زیاد تر از هزینه ی تهیه ی آلات و ادوات اکتشاف معمولی می‌باشد.
