گرمايش و سرمايش يک سيستم توسط سيال در بسياري از صنايع مانند صنايع الکترونيک، نيروگاه¬ها، دستگاه¬هاي نوري، آهنرباهاي ابر رسانا، کامپيوتر¬هاي فوق سريع و موتور اتومبیل از اهميت زيادي برخوردار است. سيستم¬هاي خنککننده وگرمايشي بر پايه روشهای مختلف انتقال حرارت طراحــي مي¬شوند. با توجه به اين امر توسعه تکنيک¬هاي موثر انتقال حرارت با توجه به محدوديت منابع طبيعي و تمايل به کاهش هزينه¬ها بسيار ضروري مي¬باشد. در این فصل ابتدا روشهای بهبود انتقال حرارت را دستهبندی کرده و سپس در مورد روشهایی که در این پایاننامه به کار گرفته خواهند شد، با جزئیات بیشتری شرح داده خواهد شد.
1-1 مروری بر روشهای افزایش انتقال حرارت
در چند دهه اخیر به منظور صرفهجویی در مصرف انرژی و مواد اولیه و با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی و زیستمحیطی تلاشهای زیادی برای ساخت دستگاههای تبادل کننده حرارتی پربازده صورت پذیرفته است که هدف اصلی آنها کاهش اندازه وسایل حرارتی مورد نیاز برای یک بار حرارتی معین و افزایش ظرفیت انتقال حرارت میباشد. با نگاهی کلی بر کارهای انجام شده در این زمینه، میتوان روشهایی که برای این کار ارائه شده است را به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1. روشهای غیر فعال که نیازی به اعمال نیروی خارجی ندارند.
2. روشهای فعال که نیازمند توان خارجی میباشند.
از روشهای غیر فعال میتوان به استفاده از سطوح گسترده، مبدلهای حرارتی فشرده، مجاری با مقاطع غیر مدور، افزایش انتقال حرارت گردابهای، میکروکانالها، پوششدهی و پرداخت سطح ، موجیکردن سطح و… و از روشهای فعال نیز میتوان همزدن مکانیکی، سطوح چرخنده، نوسان سطح، نوسان سیال ، استفاده از میدان الکتریکی، تزریق و مکش را اشاره کرد با توجه به اینکه در پایاننامه پیش رو، از دو عامل میکروکانالها و مواد افزودنی به مایعات استفاده شده است، ایندو روش مختصرا شرح داده خواهند شد. برای توضیحات بیشتر میتوانید به رامیار ]7[ مراجعه کنید.
1-1-6 میکروکانالها
یکی دیگر از روشهای افزایش انتقال حرارت، استفاده از میکروکانالها میباشد. استفاده از این روش در صنایع و دستگاههای متفاوتی نظیر سرمایش قطعات الکترونیکی، مبدلهایِ حرارتیِ میکروکانال، سرمایش و روانسازی سیستمهای روباتیک، سیستمهای میکرو الکترومکانیکی و میکرورآکتورها کاربرد دارند. اساس کار میکروکانالها افزایش نسبت سطح انتقال دهنده حرارت میباشد.
1-1-10 مواد افزودنی به مایعات
افزودن ذرات جامد به صورت معلق در سیال پایه یکی از روشهای افزایش انتقال حرارت میباشد. افزایش ضریب هدایت حرارتی ایده اصلی در بهبود مشخصههای انتقال حرارت سیالات است. از آنجا که ضریب هدایت حرارتی ذرات جامد فلزی معمولاً بزرگتر از سیالات میباشد، انتظار میرود افزودن این ذرات جامد موجب افزایش ضریب هدایت حرارتی سیال پایه گردد. افزودن ذرات با اندازه میلیمتر و میکرومتر بیش از 100 سال است که شناخته شده میباشد [2] اما استفاده از این ذرات بدلیل مشکلات عملی نظیر تهنشین شدن سریع ذرات، ایجاد سایش شدید، افزایش افت فشار و عدم امکان استفاده از آنها در مجاری بسیار کوچک، میسر نیست. یکی دیگر از این روشها تزریق گاز به داخل مایعات میباشد. با تزریق هوا به آب و اتیلن گلیکول افزایش تا 400% در ضریب انتقال حرارت مشاهده شده است [3].
1-2 نانوسیال
پیشرفتهای اخیر در مهندسی مواد و توسعه فناوریهای جدید زمینه را برای تولید ذرات با اندازه نانومتر (نانو مواد) فراهم کرده است. با پخش کردن این مواد در سیال نوع جدیدی از سیال به وجود میآید که نانوسیال نامیده میشود. ایده اصلی در این روش در واقع از همان روشِ اضافه کردن ذرات جامد به سیال گرفته شده است. نانو مواد خواص حرکتی و حرارتی سیال را به شدت تحت تاثیر قرار میدهند. نانو ذرات در مقایسه با ذرات در اندازه میلیمتر یا میکرومتر دارای سطح تماس بیشتری هستند که قابلیت انتقال انرژی را بین ذرات جامد و سیال افزایش میدهد. مزیت دیگر این نوع سیال کوچک بودن نانوذرات پخش شده در آن است. این ذرات دارای ممنتوم کمتری هستند که در نتیجه از خوردگی دیواره لولهها و کانالها جلوگیری میشود. امکان ته نشین شدن این ذرات بدلیل وزن کم آن کمتر است. در فصل دوم درباره نانوسیال، خواص و ویژگیهای آن به تفصیل توضیح داده شده است.
مروری بر روشهای افزایش انتقال حرارت