فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۱-۳ مقدمه
در این فصل به بررسی متدلوژی (روش تحقیق)، نحوه گردآوری و محاسبه متغیرهای مورد نیاز تحقیق اختصاص دارد. در انتخاب موضوع و فرضیات تحقیق سعی شده که ضمن در نظر گرفتن اهمیت کاربردی تحقیق، طرح مسئله بگونه ای صورت گیرد که به صورت عملی قابل اجرا و بررسی باشد. تا بدین طریق امکان اندازه گیری و آزمون فرضیه‌ها فرآهم آمده وارزش عملی آن نیز محفوظ بماند. در این تحقیق ابتدا اطلاعات از طریق نرم افزار و صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استخراج شده سپس با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS، تجزیه و تحلیل لازم روی داده های صورت گرفته است. بر این اساس مطالب این فصل شامل فرضیه های تحقیق، متغیرهای تحقیق و تعریف عملیاتی آن ها، دوره زمانی تحقیق ،جامعه آماری، نمونه آماری، اطلاعات موردنیاز و نحوه جمع آوری آن ها و تحلیل آماری داده های تحقیق مورد بحث قرار می گیرند.
۲-۳) جامعه آماری
به دلیل کیفیت ودسترسی آسانتر به اطلاعات شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می‌باشد.
۳-۳) نمونه آماری
از دیگر جنبه‌های مهم در استفاده از روش های آماری حجم نمونه مورد استفاده می‌باشد که با افزایش حجم آن می توان درجه دقت و صحت استنتاج آماری را بالا برد.
با توجه به قلمرو زمانی، شرکت های انتخاب شده می بایست برای دوره ۵ ساله از ابتدای سال مالی ۱۳۸۴ تا پایان سال مالی سال ۱۳۸۸ مورد بررسی تحقیق، صورت های مالی خود را به بورس ارائه کرده باشند لذا با توجه به موارد مذکور نمونه بر این اساس انتخاب شده است.
۱-شرکت قبل از سال ۱۳۸۴ عضو بورس بوده باشد.
۲- برای دوره زمانی سال ۱۳۸۴ الی ۱۳۸۸ صورت‌های مالی را تهیه و به بورس ارائه نموده باشد.
۳- در طول دوره تحقیق بیشتر از ۶ ماه و قفه معاملاتی نداشته باشد.
۴-صورت‌های مالی منتهی به سال مالی ۲۹/۱۲ باشد.
۵- شرکتهایی که در طول دوره تحقیق دوره مالی شان تغییر نکرده باشد.
روش نمونه گیری تحقیق حاضر به صورت نمونه گیری کامل بوده و شامل تمام اعضاء جامعه آماری می‌باشد مگر شرکتهایی که اطلاعات آن ها جهت محاسبه متغیر در دسترس نباشد یا امکان محاسبه متغیرها بر آن ها ممکن نباشد لذا کلیه شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری انتخاب شده است که در نهایت پس از بررسی صورت‌های مالی تنها به اطلاعات ۸۸ شرکت دسترسی پیدا کرده و همین تعداد شرکت به عنوان نمونه تحقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به عبارتی نمونه گیری انجام شده در این پژوهش، از این دیدگاه که شرکتهایی انتخاب شده اند که ویژگی های مورد نظر را داشته باشند، سیستماتیک و هدفمند بوده است.
.
۴-۳) روش تحقیق
روش تحقیق حاضر از نوع استقرایی و پس رویدادی(با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته) و روش آماری آن همبستگی مقطعی؛ یعنی بررسی وجود رابطه بین متغیرها از طریق رگرسیون است.
۵-۳) اطلاعات مورد نیاز و نحوه جمع آوری اطلاعات
داده هایی که جهت محاسبه متغیرهای تحقیق مورد نیاز می‌باشند به روش های زیر گرد آوری شده اند:
۱) مراجعه به بورس اوراق بهادار تهران واستفاده از صورت‌های مالی شرکت‌های موجود در کتابخانه بورس
۲) استفاده از گزارشات مالی منتشره شده توسط بورس اوراق بهادار
۳) استفاده از بسته های نرم افزاری شرکت‌های دنا سهم ،تدبیر پرداز و پارس پرتفولیو
۶-۳) اندازه گیری متغیرها
متغیر های این تحقیق شامل ارزش بازار شرکت به عنوان متغیر وابسته, رقم گزارش شده سرقفلی و دارایی های نامشهود به عنوان متغیر های مستقل این پژوهش در نظر گرفته خواهد شد. همچنین متغیرهای دیگر همچون اندازه حرکت‌ها، اهرمهای مالی، نوع صنعت، نرخ تورم، به عنوان متغیرهای کنترل و در طول انجام این پژوهش بدون تغییر در نظر گرفته شده اند.
برای آزمون فرضیه تحقیق به بررسی رگرسیون خطی زیر خواهیم پرداخت:
مدل آماری فرضیه فرعی اول:
که در آن :
MVi,t ارزش بازار شرکت iام در سال tام می‌باشد و بر اساس تعداد و قیمت سهام پایان دوره محاسبه می شود.
[۵۸]GWi,t رقم سرقفلی گزارش شده در صورت‌های مالی شرکت i ام در دوره مالی tام می‌باشد.
مدل آماری فرضیه فرعی دوم:
[۵۹]IIAj,t رقم دارایی های نامشهود گزارش شده در صورت‌های مالی شرکت jام در دوره مالی tام می‌باشد.
این تحقیق از نوع تحقیقات شبه آزمایشی در حوزه تحقیقات اثباتی حسابداری است که با بهره گرفتن از روش رگرسیون انجام خواهد شد.
متغیر وابسته این پژوهش ارزش بازار شرکت است که از حاصل ضرب تعداد سهام در جریان شرکت در قیمت هر سهم، ده روز پس از فرصت قانونی چهار ماهه برای بستن حساب‌ها و تشکیل مجمع به دست می‌آید.
۷-۳) مدل تحلیلی تحقیق
مدل واقعیت را به منظور پرداختن به آن و درک اساس مسئله ساده می‌کند. مدل تمام متغیرها و روابط شان را مشخص می کند. از طرف دیگر یک مدل خوب باید تا حد امکان بسیاری از عناصر واقعیت را در بر گرفته تا رفتار مورد را اثبات یا پیش‌بینی نماید (شاهمرادی، ۱۳۸۱، ۹۳ ) .
این مدل برای تمام فرضیه های تحقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب که به جای ، هر یک از متغیرهای مستقل به صورت جداگانه در این مدل مورد بررسی وارزیابی قرار می‌گیرد.
مدل استفاده شده در این پژوهش برگرفته از مقاله جان واتسون و همکاران تحت پژوهشی با عنوان قابلیت اتکا و مربوط بودن اطلاعات دارایی های نامشهود و سرقفلی در سال ۲۰۰۹ میلادی است که در مجله بررسی های حسابداری بریتانیا چاپ شده است.
نمودار ۱-۳ مدل تحلیلی تحقیق
(جان واتسون و همکاران [۶۰]،۲۰۰۱، ۸۹)
۸-۳) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در تحقیق حاضر جهت بررسی روابط بین متغیرها تحقیق از مدل آماری رگرسیون استفاده می شود که در صفحات بعد به تفضیل تشریح شده است.
مدل رگرسیون
