در رساله‌ای با عنوان «جنبه‌های حقوقی مشارکت تجارتی بین‌المللی» ضمن تشریح و تحلیل جایگاه حقوقی مشارکت تجارتی و بین‌المللی در حقوق ایران، تا حد امکان به اشکالات و ایرادات موجود پاسخ داده و برای پاره‌ای از ابهامات راه حل های جدیدی ارائه گردد. همچنین ضمن مباحث مختلف مقایسه تطبیقی مفاهیم و راه حل های موجود در نظام‌های حقوقی مختلف با قوانین و راه حل های حقوقی موجود در سیستم حقوقی ایران نیز انجام و به بررسی وضعیت مشارکت تجارتی بین‌المللی در حقوق مالک آسیایی و به ویژه کشورهای پیشرو در این زمینه شامل ژاپن، چین، کره جنوبی پرداخته است.[۱۰]
همان گونه که می‌بینیم در پژوهش‌های انجام شده، قراردادهای نفتی یا قراردادهای مشارکت در سرمایه‌گذاری به طور کلی مورد بحث قرار گرفته‌اند و به صورت خاص به قراردادهای خدماتی (نفتی) در جذب سرمایه‌گذاری خارجی پرداخته نشده است.
ساختار تحقیق
این پایان‌نامه شامل سه فصل می‌باشد. فصل اول شامل سه مبحث؛ مبحث اول) مفاهیم و تعاریف؛ مبحث دوم) تاریخچه قراردادهای نفتی ایران؛ مبحث سوم) انواع قراردادهای نفتی.
فصل دوم از دو مبحث تشکیل شده است. مبحث اول) توضیح، تعریف و تبیین سرمایه‌گذاری خارجی؛ مبحث دوم) اهمیت جذب سرمایه‌گذاری و نیاز کشور به آن.
فصل سوم هم از سه مبحث اول) بسترهای لازم جهت دستیابی به سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت کشور، مبحث دوم) جذابیت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران؛ مبحث سوم) سرمایه‌گذاری خارجی و قراردادهای خدماتی؛ و در انتها نیز به نتیجه‌گیری پرداخته می‌شود.
فصل اول
تاریخچه صنعت نفت
۱ـ۱ مفاهیم و تعاریف
نفت در لغت به معنی رطوبت داشتن است ولی مونسیو دورم ۲رئیس مدرسه علوم عالی پار یس مدعی
است که اکدیها ۳ کلمه نفت را از فعل پنتو به معنی افروختن گرفته اند. نفت مایعی است که منشاء آل ی
فسیلی دارد و از دو ماده کربن و هیدروژن تشکیل شده است و همین ترکیب کربن و هیدروژن است که
باعث اطلاق مواد هیدروکربنی به مواد نفتی می‌گردد.
۱ـ۱ـ۱ تاریخچه نفت
اولین لایه‌های دارای نفت در بخش زمین شناسی، به طور جدی بین مرزهای ایران و ترکیه مورد بررسی و مشاهده قرارگرفت.. دبلیو. کی. لافتوس درمرداد سال ۱۲۳۴(اوت سال ۱۸۵۵) در انجمن زمین شناسی لندن شرکت کرد. وی یکی از دانشمندان زمین شناسی بود که در شناسایی مناطق نفت خیز بخش مرزی ایران وترکیه شرکت داشت. او در مسافرت‌های زیادی که به ایران داشت اولین باری بوی نفت رادر منطقه‌ای وسیع در مسجد سلیمان کشف کرده بود. نفت و صنعت نفت در زیربنای اقتصادی کشورهای تولید کننده این ماده گرانبها نقش اساسی ایفا می‌کند. اقتصاد ایران نیز به طور عمده بر پایه نفت قرار داشته و دارد. در ایران نیز نفت اولاً به عنوان یک منبع انرژی، زندگی و اقتصاد مردم کشور را متحول ساخته و رشد و توسعه اقتصادی را باعث گردیده، ثانیاًً درآمدهای حاصل از نفت سبب ترقی و پیشرفت در همه شئون اقتصادی و اجتماعی شده است. [۱۱]
۱ـ۱ـ۳ ذخایر نفتی
از کل ذخایر موجود در جهان ۲۱ درصد آن در نیم‌کره غربی و۷۹درصد آن در نیم‌کره شرقی وجود دارد. کشورهای عضو اوپک بیش از ۷۰درصد و حوزه های اطراف خلیج فارس به تنهایی ۶۰در صد ذخایر کل دنیا را در اختیار دارند. سهم ذخایر نفتی کشورهای اوپک از ۶۰/۶۹درصد کل دنیا در سال ۱۹۸۵به ۱۰/۷۴ درصد در سال ۱۹۸۸ رسید. (بررسی مسائل خلیج فارس ملک پور) طبق آخرین بررسی‌های به عمل آمده کل ذخایر نفتی ایران حدود ۳۸۲ میلیارد بشکه می‌باشد که قسمت عمده آن در نواحی جنوب غربی کشور واقع است که تنها ۲/۹۵میلیارد بشکه آن به صورت بازدهی اولیه و ثانویه قابل استخراج است. در نتیجه ایران تقریبا ۳/۹ درصد از کل ذخایر نفتی جهان را شامل می‌شود. (وزارت نیرو، ترازنامه)هم اکنون از ۶۴میدان نفتی در خشکی ۶۱ میدان آن در حوزه عملیات مناطق جنوبی (خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد) و سه میدان دیگر آن در نفت شهر(کرمانشاه)، سروستان و سعادت آباد(فارس)قرار دارند.[۱۲]
ایران هم اکنون حجم ذخایر نفت قابل برداشت ایران بیش از ۱۵۷ میلیارد بشکه است و با وجود کاهش ذخایر نفت در اکثر کشورهای عضو اوپک، ایران دست کم برای ۶۰ سال آینده نفت در اختیار دارد.[۱۳]
به تازگی نیز سکوی حفاری نیمه شناور امیرکبیر در عملیات حفاری اکتشافی خود در دریای خزر موفق به کشف منابع جدید هیدروکربنی و میادین نفتی در این دریا شده است. هم اکنون استخراج از این میدان‌ها به دلیل وجود نفت در عمق بسیار زیاد دریا نیازمند سرمایه‌گذاری‌های خاص و استفاده از فناوری‌های ویژه است.[۱۴]
۱ـ۱ـ۴ استخراج نفت
تاریخچه استخراج نفت در ایران تاریخچه‌ای پر از اتفاقات است زیرا از یک سو به دلیل اینکه تکنولوژی استخراج نفت و استفاده از آن هنوز از توسعه چندانی برخوردار نبود، نفت کالایی بی ارزش تلقی می‌گردید
و از سوی دیگر سلاطین قاجاریه هنوز به شناخت از این منبع عظیم نرسیده بودند و به چشم یک ثروت ملی به آن نمی‌نگریستند و آن گنجینه با ارزش را رایگان عرضه می‌کردند[۱۵]. بالا بودن هزینه های استخراج و همچنین عدم دارا بودن تجهیزات مورد نیاز و کمبود مهندسین و شیمیدانان متخصص صنعت نفت، باعث شد که این صنعت به شرکت‌های خارجی جهت استخراج وابسته گردد که از سرمایه و تجربه و مدیریت لازم برخوردار باشند. اولین حفاری برای یافتن و استخراج نفت از اعماق زمین در سال ۱۸۵۹ توسط کلنل ادوین دریک در محلی به نام تیتوسویل در ایالت پنسیلوانیای آمریکا صورت گرفت. عملیات حفاری در ۲۷ اوت همان سال به نتیجه رسید و در یک عمق ۲۳ متری به مخزن نفت دست یافت. در واقع فوران نفت در ۲۷ اوت ۱۸۵۹ نقطه عطفی در تاریخ نفت به شمار می‌رود و از همان زمان بود که صنعت جدیدی به نام صنعت نفت به وجود آمد. در ادامه تا سال ۱۸۶۰ حدود هشتاد چاه نفت در تیتوسویل حفاری گردید. نفتی که کلنل دریک آن را استخراج کرده بود ابتدا در پالایشگاه‌هایی که در کنار چاه‌های نفت ایجاد شده بود تصفیه می کرد و سپس آن ها را به بازارهای مصرف با کشتی حمل می‌نمود ولی در کل با مشکل اساسی حمل و نقل مواجه بود که نهایتاً در سال ۱۸۶۴ شخصی به نام ساموئل وان سایکل با ساخت لوله‌های مخصوصی که خود کاربسیار بزرگی در تاریخ صنعت نفت محسوب می‌گردید این مشکل را تاحدودی مرتفع کرد. پس از آن هم به ترتیب حوزه های نفتی هفتگل در سال ۱۳۰۶، آغاجاری (۱۳۱۵)، گچساران و پازنان (۱۳۱۶) و نفت سفید (۱۳۱۷) کشف شد و به دنبال آن مخازن بسیار غنی و مهم دیگری نظیر میادین نفتی لالی (۱۳۲۷)، اهواز (۱۳۳۷)، بینک (۱۳۳۸)، بی‌بی‌حکیمه (۱۳۴۰)، مارون و کرنج (۱۳۴۲)، پارسی و رگ‌سفید (۱۳۴۳) کشف و به بهره‌برداری رسیدند.[۱۶]
۱ـ۱ـ۵ کمپانی‌های نفتی
هفت خواهران نفتی اصطلاحی است که توسط یک تاجر ایتالیایی (انریکومتی) عنوان شد که به هفت شرکت نفتی نیز اشاره دارد. در واقع صنعت نفت و گاز دنیا تحت تسلط گروه منسجمی از شرکت‌های نفتی
چند ملیتی بود که هفت خواهران نفتی معروف بودند[۱۷] تولد کمپانی‌های نفتی ابتدا توسط جان دی راکفلر در ۸ژوئیه ۱۸۳۹ تأسيس شد اما اولین کمپانی نفتی در سال ۱۸۵۴ به نام کمپانی نفت معدنی پنسیلوانیا[۱۸] برای حفر چاه‌های نفت تشکیل گردید که در سال ۱۸۵۸ تحت کنترل کلنلدریک قرارگرفت.
