دوره چهارم؛تولید چابک است که هدف آن اغنای مشتری،اهرمی کردن اطلاعات و افراد،تسلط بر تغییرات چابکی به دوره رکود صنایع ایالات متحده بر می‌گردد.با توجه به رکود صنایع تولیدی ایالات متحده و از دست دادن رقابت پذیری در طول دهه ۱۹۸۰ که به خوبی مستند شده بود.در سال ۱۹۹۰ کنگره آمریکا تصمیم گرفت تا اقداماتی ضروری در این مورد انجام دهد.در نتیجه کنگره به وزارت دفاع دستور داد تا آژانسی را ایجاد نموده،تا صنعت تولید ایالات متحده را با هدف رقابتی تر کردن آن ها،مورد بررسی قرار دهد.در واقع با مشاهده اینکه نرخ تغییر در محیط کسب و کار بیشتر از نرخ سازگاری با محیط می‌باشد،گروهی از متخصصان و ^[۸۰]دانشگاهیان در دانشگاه لی های در ایالات پنسیلوانیا،از طرف وزارت دفاع با این هدف که چه سیستم و استراتژی هایی در صنعت موفق خواهند بود،گرد هم آمدند تا صنعت تولید ایالات متحده را مورد بررسی قرار دهند،نتیجه تلاش‌های این گروه گزارش دو جلدی با عنوان «استراتژی بنگاه های تولیدی قرن ۲۱» بود که در پاییز ۱۹۹۱،به وسیله مؤسسه یاکوکا در دانشگاه لی های منتشر شد و در همان زمان چابک بر روی آن قرار گرفت.(کید^۱ ،۱۹۹۶)

از سال ۱۹۹۱ اصطلاح چابکی برای اولین بار به منظور توصیف ظرفیت لازم برای تولید مدرن به کار گرفته شد.چابکی به معنای توانایی ‌پاسخ‌گویی‌ و واکنش سریع و موفقیت آمیز به تغییرات محیطی است.همانند تولید کنندگان،سایر سازمان‌ها و مؤسسات ناچارند که برای رقابت در قرن بیست و یکم به دنبال چابکی باشند چرا که سازمان‌های مدرن با فشار فزایندهای جهت یافتن راه های جدید رقابت کارآمد در بازار پویای جهانی مواجه هستند چابکی،توانایی سازمان برای عرضه محصولات و خدمات با کیفیت بالا را ارتقا داده و در نتیجه عامل مهمی برای اثر بخشی سازمان می شود.بسیاری از سازمان‌ها به رویکردهایی چون سازمان مجازی و تیم مجازی روی می آورند تا چابکی سازمانی را بهود داده و از لحاظ جهانی توسعه یابند.البته،گاهی چابکی ممکن است یکپارچه سازی فرایندها،اعضا و نیز ویژگی های سازمان با تکنولوژی های پیشرفته به نظر آید.(شهایی،۱۳۸۷،ص۲۱)

۲-۱۲-تعاریف و مفاهیم چابکی:

چابکی به توانایی تولید و فروش موفقیت آمیز یک دامنه گسترده ای از محصولات با هزینه پایین، کیفیت بالا،زمان‌های تأخیر و تنوع اندازه دسته ها اشاره می‌کند که برای مشتریان متعدد و مشخصی از طریق تولید مبتنی بر خواسته انبوه مشتری ایجاد ارزش می‌کند.(لایو و وونگ^[۸۱]،۲۰۰۱،ص۲۹۱)

چابکی توانایی پاسخ مؤثر به حوادثی است که به سرعت در حال تغییر و غیر منتظره هستند. (اشک زری،۱۳۸۹،ص۳۸).

چابکی بر طبق نظر کید و داو شامل دو مفهوم اساسی است:

۱-پاسخ به تغییرات پیش‌بینی شده و غیره منتظره با روش های مناسب و در زمان مناسب

۲-بهره برداری از تغییرات و کسب مزایای تغییر به عنوان فرصت ها

سازمان‌های امروز با مسائلی چون تغییرات سریع و غیر قابل پیش‌بینی،سفارشات خاص و سلیقه های مشتریان، کیفیت کامل،انتظار دریافت سطح خیلی بالایی از خدمت و … روبرو هستند.از این رو سازمان‌ها برای بقاء و حفظ موقعیت خود،شکل های متفاوتی به خود می گیرند.یکی از جدیدترین شکل های سازمانی،فرم سازمان‌های چابک می‌باشد.سازمان‌های چابک فراتر از انطباق با تغییرات می اندیشند و متمایل به استفاده از فرصت‌های بالقوه در یک محیط متلاطم و کسب یک موقعیت ثابت به خاطر نوآوری ها و شایستگی های خود می‌باشند. سازمان‌های چابک درباره ارضای نیازهای مشتریان نیز به گونه های دیگر می اندیشند.این سازمان‌ها تنها محصولات خود را به فروش نمی رسانند،بلکه راه حلهای برآوردن نیازهای واقعی مشتریان را به فروش می رسانند و معتقدند که محصولاتشان کامل نیست و به منظور غنی سازی ارزش های دریافتی مشتریان از محصول و ایجاد ارزش افزوده برای آنان سعی در غنی سازی محصول خود دارند.این امر سبب غیر قابل دسترس شدن موقعیت سازمان‌های چابک برای رقبا می شود.سازمان‌های چابک همچنین بر طراحی یا توسعه محصولاتی متمرکز می‌شوند که به طور ویژه،به نیازهای منحصر به فرد مشتریان پاسخ دهد. نیاز به طراحی مؤثر و سریع بدین معنی است که رویکرد سنتی در داشتن محصولات جدید شکست خورده است.در واقع می توان گفت: چابکی پارادایمی جدید در محیط تولید است.محیط تولید چندین انتقال (از صنعت دستی،به تولید انبوه و اکنون جدیدترین نمونه کامل یعنی چابکی) را پشت سر گذاشته و بیشتر به واسطه خواسته های مطلوب جهت حفظ برتری در یک محیط دائماً در حال تغییر به وجود آمده و به وسیله اندازه های کوچک،مدولار و تولید اطلاعات گرانبها جایگزین شده است. (فتحیان،۱۳۸۶،ص۳۷)

چابکی،در آغوش گیرنده تغییرات،تهاجمی و رشدگر است.چابکی به دنبال پیروزی و موفقیت در سود،سهم بازار و به دست آوردن مشتریان در بازارهای رقابتی است که بسیاری از کمپانی ها به علت اینکه این بازارها مراکز متلاطمی هستند از ورود به آن بازارها هراسان هستند.برای چابکی نهایتی فرض نمی شود و ‌نقص‌هایی وجود ندارد که کمپانی یا فرد به غایت چابکی رسیده و آن را کامل کرده باشد.چابکی به طور دائم به عملکرد پرسنل و سازمان،ارزش محصول و خدمات،و تغییر دائم در زمینه فرصت‌های حاصل از جذب مشتری توجه می‌کند و مستلزم آمادگی دائم برای روبرو شدن با تغییرات بنیادی و سطحی است و کمپانی های چابک همیشه برای یادگیری هر چیز جدیدی که باعث افزایش سودآوری ناشی از بهره گیری از فرصت های جدید می شود،آماده اند.(شریفی و ژانگ^[۸۲]،۲۰۰۰-۱۹۹۹،ص۷۷۴)

چابکی به عنوان یک فلسفه تولیدی (نسل آینده سیستم های تولید) به سازمان‌های که در همه بخش های اقتصادی رقابت می‌کنند،خوش آمد می‌گوید.(شهایی،۱۳۸۷،ص۲۲)

چابکی یک قابلیت وسیع کسب و کار است که ساختارهای سازمانی،سیستم‌های اطلاعاتی،فرایندهای پشتیبانی و خصوصاًً مجموعه افکار را در بر می‌گیرد.(هرمزی^[۸۳]،۲۰۰۱)

چابکی به وسیله یکپارچگی سلسله مراتب نیازهای مشتریان در داخل یک چارچوب از محیط داخلی و خارجی سازمان حاصل می شود.این امر به واسطه داشتن یک دیدگاه کل گرا نسبت به تکنولوژی های تولیدی پیشرفته سازمانی همراه با توانمندی‌های داخلی که آن ها پردازش می‌کنند و از طریق کاربرد تکنولوژی،سیستم‌های اطلاعاتی حاصل می شود.(هوپر و همکارانش^[۸۴]،۲۰۰۱)