مدل انگلیسی و آمریکایی
در مدل انگلیسی و آمریکایی مالکیت سهم از آنِ افراد )به ویژه افراد وابسته به سازمان( بوده و سرمایه گذاران وابسته به سازمان نیستند)به عنوان سهامدار بیرونی شناخته می‌شوند(، چارچوب قانونی به خوبی توسعه یافته و حقوق و مسئولیت‌های سه بازیگر اصلی در آن یعنی مدیریت، هیئت مدیره و سهام‌داران، به خوبی تعریف شده است. یک رویه نسبتاً ساده برای عامل میان سهام‌داران و سازمان وجود دارد. بالا بردن یا ایجاد سرمایه از طریق فروش سهام،یک روش متداول در سازمان های موجود در انگلستان و آمر یکاست، زیرا آمر یکا بزر گترین بازار سرمایه در دنیا بوده و بورس اوراق بهادار لندن در میان بزر گترین بازا رهای بورس در دنیا )بر حسب ارزش سرمایه در بازار(، در رده سوم قرار دارد )بازار بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE)( و تو کیو در رده اول و دوم قرار دارد(. بین اهمیت فروش سهام و توسعه سیستم حاکمیت شرکتی در این مدل یک رابطه علّی وجود دارد. آمر یکا دارای بزرگ ترین بازار سرمایه و نیز توسعه یافته ترین سیستم رأ ی گیری ۶می باشد. علاوه بر این، سرمایه گذاران سازمانی، نقش مهمی در بازار سرمایه و نیز حاکمیت شرکتی در انگلستان دارند. بازیگران اصلی در مدل انگلستان و آمریکا شامل مدیریت، هیئت مدیره، سهام‌داران )به ویژه سرمایه گذاران سازمانی(، نمایندگان دولت، بازارهای بورس اوراق بهادار، سازمان خودگردان ۷ و شرکت‌های مشاورهای در زمینه حاکمیت شرکتی و رأ ی گیری به سازمان‌ها یا سهام‌داران خدمت، می‌باشد. البته، سه بازیگر اصلی مدیریت، هیئت مدیره و سهام‌داران می‌باشند. آن ها مثلث حاکمیت شرکتی را شکل می‌دهند، نمودارهای ۱ و ۲ مدل انگلیسی و آمریکایی را در تئوری و عمل نشان می‌دهند. مدل انگلیسی و آمریکایی اقتصاد بازار آزاد با فرض جدایی مالکیت و کنترل در اغلب سازما نهای عمومی توسعه یافته است. این تمایز قانونی مهم یک هدف اجتماعی و کس بوکار ارزشمند را تحقق می‌بخشد: سرمایه گذاران در سرمایه مشارکت نموده و مدعی مالکیت در شرکت هستند، در حالی که عموماً از بدهی قانونی ۸ مربوط به اقدامات شرکت پرهیز می‌کنند.
آن ها کنترل امور شرکت را به مدیریت واگذار نموده و به مدیریت به عنوان نماینده های خود در سازمان، هزینه پرداخت می‌کنند. هزینه ای نگونه جدایی مالکیت و کنترل، )هزینه های نمایندگی ۹( نامیده می شود. منافع سهام‌داران و مدیریت ممکن است همیشه با هم منطبق نبوده و همزمان رخ ندهد. قوانین حاکم بر سازما نها در کشورها با بهره گیری از مدل انگلیسی و آمریکایی تلاش می‌کنند تا تضاد منافع در چنین مواردی را برطرف ساخته و بایکدیگر تطبیق دهند. آن ها قواعد انتخاب هیئت مدیره توسط سرمایه گذاران را معین نموده و هیئت مدیره را به عنوان حافظ منافع سهام‌داران برای پایش مدیریت منصوب می‌نمایند. در انگلستان و آمریکا با گذشت زمان، مالکیت سهام از سهام‌داران سازمانی انتقال یافته است. در سال ۱۹۹۰ ، سهام‌داران سازمانی تقریباً ۶۱ درصد و سهام‌داران فردی ۲۱ درصد از سهام شرکت‌های انگلیسی را دارا بودند )در سال ۱۹۸۱ ، افراد ۳۸ درصد سهام را دارا بودند(. در مدل حاکمیت شرکتی انگلیسی و آمریکایی )از دیدگاه تئوری)
مدل حاکمیت شرکتی انگلیسی و آمریکایی )در عمل(
سال ۱۹۹۰ ، ۳/ ۵۳ درصد سهام شرکت‌های آمر کیایی به مؤسسات تعلق داشته است. افزایش مالکیت مؤسسات، موجب افزایش تأثیر آن ها در جهت تسهیل در کسب منافع و تعامل آن ها در فرایند حاکمیت شرکتی شد. هیئت مدیره اغلب سازما نهایی که از مدل انگلیسی و آمریکایی پیروی می‌کنند،شامل افراد داخل و نیز خارج از سازمان هستند. به افراد عضو هیئت مدیره که در استخدام سازما نها هستند، مدیر اجرایی و آنهایی که خارج از سازمان هستند مدیر غیراجرایی یا مستقل گفته می شود. در شکل سنتی، مدیرعامل ( CEO ) همان رئیس هیئت مدیره است. در اغلب موارد این امر به علت تمرکز قدرت در دستان یک نفر، موجب سوء استفاده و عدم توجه به منافع سایر طرفهای درگیر و سهام‌داران بیرونی می شود. تا سال ۱۹۹۰ ، در ۷۵ درصد از ۵۰۰ شرکت بزرگ آمر یکا، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره یک نفر بوده اند. در مقایسه با آمر یکا، اکثریت اعضای هیئت مدیره در انگلستان را مدیران غیراجرایی تشکیل می‌دهند. در حال حاضر، تمایل قابل توجهی به استفاده از افراد خارج از سازمان در هیئت مدیره سازما نها در آمریکا و انگلستان دیده می شود. این افزایش تمایل، به علت افزایش سرمایه گذاری سازمانی ۱۰ در این کشورها، الگوی مالکیت سهام، مقررات حکومتی بیشتر در آمریکا در مورد نیاز به رأی برخی از سرمایه گذاران سازمانی، دستمزد بیش از حد مدیران اجرایی و غیره است. اندازه هیئت مدیره در آمریکا و انگلستان عموماً کوچکتر از اندازه هیئت مدیره در ژاپن و آلمان است در آمریکا و انگلستان، مجموعه وسیعی از دستورالعملها، قوانین و مقررات، روابط میان مدیریت، هیئت مدیره و سهام‌داران را مشخص می‌کند.
-
-
- مدل ژاپنی
-
ویژگی مدل ژاپنی این است که مالکیت سهام به میزان بالایی به بانک‌ها و شرکت‌های وابسته تعلق دارد. یک سیستم بانکداری، برای ایجادیک ارتباط قوی و بلندمدت بین بانک و شرکت دارای یک چارچوب قانونی و سیاست عمومی و صنعتی به منظور پشتیبانی و ارتقای گرو ههای صنعتی مرتبط شده با هم از طریق روابط تجاری است. هیئت مدیره اغلب از افراد داخل سازمان و تعداد نسبتاً کمی از سهام‌داران بیرونی تشکیل شده است و رویه های پیچیده برای اعمال رأی سهام‌داران دارد. فروش سهام برای شرکت‌های ژاپنی دارای اهمیت است. لیکن، افراد داخل سازمان و موجودیتهای وابسته به آن ها، عمده ترین سهام‌داران در اغلب شرکت‌های ژاپنی می‌باشند. در نتیجه، آن ها نقش عمدهای در شرکت‌ها و سیستم حاکمیت شرکتی ژاپن دارند.سیستم حاکمیت شرکتی در مدل ژاپنی، چندوجهی )نمودار ۳( بوده و حول یک بانک اصلی و یک شبکه مالی/ صنعتی یا گرو ههای صنعتی مرتبط شده با هم از طریق روابط تجاری متمرکز می شود. سیستم بانک اصلی و گرو ههای صنعتی مرتبط شده، متفاوت بوده لیکن مکمل هم هستند و با کیدیگر همپوشانی دارند.اغلب شرک تهای ژاپنی ارتباط نزد یکی با یک بانک اصلی دارند
مدل ژاپنی حاکمیت شرکتی
