در کشورهایی که قوانین و مقررات حفظ حقوق سهامداران دارای ایراد و ضعف است، تمرکز مالکیت[۳۰] اغلب به عنوان راهکاری برای کنترل اعمال غیر اخلاقی[۳۱] مدیران و تصمیمات اتخاذ شده توسط آنان، ظهور کردهاست (لاپورتا[۳۲] و همکاران، ۱۹۹۸؛ شلیفر و ویشنی، ۱۹۹۷) که البته خود میتواند مشکلساز باشد و نه تنها تعارض بین مدیر و سهامداران را کاهش ندهد، بلکه موجب افزایش آن شود. زیرا سهامداران عمده[۳۳] غالباً به دنبال منافع خود بوده و در این جهت ممکن است منافع سهامداران جزء را نا دیده گرفته و به گونهای عمل نمایند که حقوق آن ها را به نفع خود قبضه نمایند (شلیفر و ویشنی، ۱۹۹۷: ۷۳۹).
معمولاً مالکان عمده کمتر از دیگر مالکان تمایل به افشای اطلاعات شرکت در بازار دارند و علت آن نیز، محروم نمودن سایر سهامداران و ذینفعان در شرکت، از اطلاعات محرمانه شرکت است، تا بدین شکل برنامه ها و سیاستهای شرکت که غالباً در جهت منافع آنان است را از دیگران پنهان نگهدارند (فان[۳۴] و وانگ[۳۵]، ۲۰۰۲). چاو[۳۶] و لونگ[۳۷] (۲۰۰۶) معتقدند میزان بیشتر تمرکز مالکیت موجب میشود که فرصتها و سودهای مخفی و افشا نشده بیشتری برای سهامداران کنترلکننده[۳۸] ایجاد شود. این مالکان به علت سهم بالایی که از شرکت در اختیار دارند، نظارت و کنترل بالایی بر تصمیمات مدیریت و نتایج حاصل از آن خواهند داشت. در نتیجه بر عملکرد شرکت به طور مستقیم تأثیرگذار هستند. ازآنجاکه این مالکان کنترل شرکت را به طور کامل در اختیار دارند و سیاستها و خطمشی کلی شرکت را تعیین میکنند، بر اساس منافع و هزینه ناشی از انتخاب حسابرس، اقدام بهگزینش مؤسسه حسابرسی با کیفیت بالا یا مؤسسه حسابرسی با کیفیت پایین مینمایند (لین[۳۹] و مینگ[۴۰]، ۲۰۰۹: ۴۸).
شرکتهایی که اکثریت سهام آنان در اختیار سهامداران عمده و بالأخص سهامداران کنترلکننده است، بیشتر در معرض خطرات و مشکلات ناشی از مسئله نمایندگی هستند. زیرا نظر سهامداران کنترلکننده، در تمامی تصمیمات اتخاذ شده در سطح هیئتمدیره، نظر غالب است و برای این سهامداران بسیار آسانتر از سایر سهامداران است که بتوانند سازوکارهای نظارتی بر عملکرد مناسب و شفاف مدیریت را نادیده گرفته و برای دستیابی به منافعشان، برخلاف این سازوکارها عمل نمایند و نظارت سایر سهامداران را غیرممکن سازند (فاما[۴۱] و جنسن، ۱۹۸۳).
اکثر محققین در تحقیقات خود در زمینه تمرکز مالکیت به این نتیجه رسیدهاند که این امکان وجود دارد که سهامداران عمده، سعی در بیشینه نمودن منافع خود داشته و منافع موجود در شرکت را به نفع خود مصادره نمایند (لاپورتا و همکاران، ۲۰۰۲؛ اندرسون[۴۲] و همکاران، ۲۰۰۴ و هانتون[۴۳] و همکاران، ۲۰۰۶).
وجه نقد
هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی نسبت بهضرورت تهیه و افشای اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد دارای موضعگیری صریح و روشن میباشد.
این موضع با تعریف نیازهای استفاده کنندگان بالقوه از اطلاعات مالی آغاز میگردد.فرض شده است که تصور سرمایهگذاران ، وامدهندگان و کارکنان از بنگاه ، منبعی از وجه نقد است که منجر به تقسیم سود ، پرداخت بهره ، افزایش در ارزش بازار اوراق سرمایه ، بازپرداخت وامها ، پرداخت بهای کالا و خدمات و یا حقوق و دستمزد میگردد.ازآنجاییکه اهداف سهگانه گزارشگری مالی عبارتاند از : ۱) گزارشهای مالی باید به نحوی تهیه شود که نیاز اطلاعاتی سرمایهگذاران فعلی و بالقوه ، بستانکاران و سایر تصمیمگیرندگان سرمایهگذاری را فراهم کند. ۲) اطلاعاتی که درباره منابع و تغییرات در منابع مؤسسه را گزارش نماید. ۳)اطلاعات مفیدی درباره جریانهای نقدی آتی گزارش نماید.به همین لحاظ،هدف اصلی گزارشگری مالی که منعکس کننده علایق مشترک همه استفاده کنندگان بالقوه صورتهای مالی است.بر روی توانایی بنگاه در تأمین جریانهای نقدی مطلوب متمرکز گردیده است.
بیانیه شماره (۱) مفاهیم حسابداری مالی در این زمینه گفته است:
گزارشگری مالی باید اطلاعاتی در مورد چگونگی تحصیل یا پرداخت وجه نقد ، استقراض بازپرداخت آن ،معاملات مربوط به حقوق صاحبان سرمایه شامل تقسیم سود نقدی و سایر موارد توزیع منافع بنگاه بین صاحبان آن و سایر مواردی که ممکن است بر وجه نقد و قدرت پرداخت دیون آن تأثیر میگذارد، فراهم نماید.اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی یا سایر جریانهای وجوه میتواند در آشنایی با عملیات بنگاه ، ارزیابی فعالیتهای تأمین مالی ، ارزیابی وجه نقد ،قابلیت پرداخت دیون و تفسیر اطلاعات تهیهشده مفید و سودمند باشد.این بیانیه نشاندهنده این مطلب بود که هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی توجه خود را به گزارشگری جریانهای نقدی و در نهایت انتشار بیانیه شماره۹۵ معطوف نموده است .این حرکت هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی ناشی از برخی باورها و اعتقادات اعضای آن به شرح زیر بود:
ارزیابی بازار از موقعیت قابل پیشبینی یک بنگاه در تحصیل جریانهای نقدی مطلوب بر قیمتهای بازار اوراق بهادار آن تأثیر میگذارد، اگرچه ارزش بازار این اوراق تحت تأثیر عوامل گوناگونی چون شرایط عمومی اقتصادی ، نرخهای بهره ، روانشناسی بازار و غیره نیز قرار دارد که مربوط به یک بنگاه به خصوص نمیباشد (طاهری و همکاران ،۱۳۸۵).
هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه مفاهیم حسابداری بیان نموده که صورت گردش وجوه نقد میبایستی دارای نقاط مثبتی باشد که به استفاده کنندگان در برطرف نمودن نیازهایشان کمک نماید در این رابطه آمده است .