(ربیعی مندجین،۱۳۸۸ :۹)
هیچ کس نمی تواند ادعا کند که به صرف گذراندن دوره ها و یا دروسی که گذرانده است برای همیشه از کسب دانش و مهارت بی نیاز خواهد بود.تغییرات علم و تکنولوژی در جهان امروزه آن قدر شتابان است که بعضی از افراد معتقدند که دانش هر فرد حداکثر تا ۵ سال عمر کارآمدی دارد. هر سازمان در برنامه ریزی آموزش و نیروی انسانی خود ،جهت ها و تأکید هایی را منظور می‌کند تا از این طریق بتواند در راستای اصلاح رفتار کارکنان خود تغییراتی را به وجود آورد و موجبات اعتلای سازمان را فراهم آورد.(چایچی،۱۳۸۱، ۶)
سروکار آموزش و پرورش با انسان است و انسان موجودی پویا،خلاق و روزبه روز در حال رشد و تعالی است و از سوی دیگر رسالت و وظیفه محوله بر آموزش و پرورش اقتضا می‌کند مدیران و مسئولین آن که همان عناصر هدایت کننده و جهت دهنده به سایر افراد سازمان می‌باشند و در حصول اهداف سازمانی ،اثربخشی و کارایی نقش حیاتی و مهم دارند از اطلاعات و مهارت‌های لازم و کافی برخوردار و بهره مند باشند.زیرا نحوه کارکرد و عملکرد مدیران در آموزش و پرورش نیز همانند سایر سازمان‌ها برعملکرد افراد و نهایتاً خود سازمان و سپس برجامعه تأثیر عمیقی دارد .مدیـران در اثربخشـی سازمـان (انتخاب و تحقق اهداف مناسب) و کـارآیی آن (تحقق اهداف با حداقل منابع) نقـش مهمی دارند. چگونگی کارکرد مدیران در درون هـر سـازمـان از جمله سازمان آموزش و پرورش، بر عملـکرد جامعه تأثیر عمیقی می‌گذارد و منجر به تغییرات شگرف و بی سابقه در اقتصاد، سیاست علم، تکنولوژی و غیره می‌گردد.(پرداختچی،۱۳۸۴ ،۴)
آموزش ضمن خدمت مجموعه فعالیت های نیازسنجی و برنامه ریزی شده به منظور اصلاح و بالا بردن دانش، مهارت ها، نگرش ها و رفتارهای اعضای سازمان برای انجام دادن وظایف خاص محوله سازمانی است.(میرکمالی،۷،۱۳۸۷)
بخش اول: کارایی
۲-۲ مفهوم کارایی:
کارایی از مفاهیم مدیریت است که همواره مورد بحث و مطالعه دانشمندان و شاغلان مدیریت قرار گرفته است.گرچه کارایی مفهوم پیچیده ای دارد ولی بر اساس نظریه های ارائه شده معنای صریح و آشکاری دارد که بیشتر سازمان ها عملکرد خود را بر حسب آن ارزشیابی می‌کنند. آموزش و پرورش هم از این مقوله جدا نیست و عملکرد آن نیز بر حسب کارایی سنجیده می شود. اگرچه متغیرهای داخلی و خارجی بسیاری بر فرایند اجرای برنامه های آموزش و پرورش دانش آموزان و تحقق اهداف تأثیر بسزایی دارد و نمی توان این عوامل را در ارزشیابی کارایی مدارس دخیل ندانست، سنجش عملکرد آموزش و پرورش و میزان پیشرفت و توسعه آن باید بر اساس مفهوم کارایی و اثربخشی باشد( نیکنامی،۱۶،۱۳۸۵).
۲-۳ کارایی:
توجه به انسان به عنوان بزرگترین سرمایه سازمان و مطالعه رفتار وی، سابقه کوتاه دارد. رشته علمی جدیدی که دارای نگرش سیستماتیک به رفتار انسان در سازمان است و از یافته های علوم رفتاری و مطالعات و تجربیات رفتار سازمانی بهره‌گیری می‌کند، عبارت است از بهسازی نیروی انسانی و سازمان که با تلاش و پیگیری بی‌وقفه صاحب‌نظران مدیریت روبه توسعه و تکامل است.
این رشته علمی نوین توانسته است با انجام تغییرات برنامه‌ریزی شده، عوامل انسانی را با محیط خارجی سازگار کند، تعارضات درون سازمانی را از بین ببرد و با ایجاد گروه‌های منسجم و مولد و مشارکت دادن کارکنان در کلیه فعالیت‌ها و تلاش‌ها، بهره‌وری سازمان را به‌نحوی مطلوب افزایش دهد.
هدف اکثر مکاتب مدیریت افزایش کارایی و اثربخشی سازمان است. البته تعدادی از آن ها به‌سبب نگرش محدود و مفروضاتی که درباره سازمان و انسان دارند نتوانسته‌اند به هدف خود نائل شوند.
به طور کلی «بهبود و بازسازی سازمان» فرایندی است که از طریق آن دانش و عملکردهای علوم رفتاری برای کمک به سازماندهی در دستیابی به اثربخشی بیشتر، از قبیل بهبود شرایط زندگی (بالارفتن رفاه) افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از بهبود و بازسازی سازمان بهبود توانایی‌ها و امکانات سازمان برای ارزیابی و حل مشکلات سازمانی است. از سوی دیگر بهبود و بازسازی سازمان برای بهبود کل سیستم، یعنی خود سازمان و بخش‌های تابعه آن و ارتباط با محیط پیرامون طراحی می‌گردد.
۲-۴ اثربخشی و کارایی:
اغلب اوقات واژه های اثربخشی‌‌و کارایی به طور مترادف و به‌جای یکدیگر به کار برده‌می‌شوند.یکی از تعاریفی که از اثربخشی می‌توان ارائه نمود عبارت است از: «اثربخشی سازمان عبارت است از درجه یا میزانی که‌سازمان به هدف‌های موردنظر خود نائل می‌آید».اثربخشی یک مفهوم کلی دارد.به‌بیان ساده‌تراثربخشی را می‌توان «انجام کارهای درست» نامید.
اگر سازمانی بتواند در مقایسه با سازمان دیگر با صرف مقدار کمتری از منابع به هدف مشخص برسد، می‌گویند که کارایی بیشتری دارد. به‌عبارت دیگر کارایی به‌معنای کمترین زمان یا انرژی مصرفی برای بیشترین کار انجام شده است.واژه کارایی، مفهوم محدودتری دارد و در رابطه با کارهای درون سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کارایی سازمان عبارت است از مقدار منابعی که برای تولید یک واحد محصول به مصرف رسیده است و می‌توان آن را برحسب نسبت مصرف به محصول محاسبه کرد.
کارایی که در مهندسی فیزیک راندمان ترجمه شده است، معمولا”به‌جای بهره‌وری نیز به کار برده می‌شود. این واژه به طور ساده به صورت زیر تعریف شده است:
واحد درون دادبرون داد مفید = کارایی
هزینه عملکرد، عملکرد(بر حسب تولید یا خدمات) = کارایی
هنری گانت از دانشمندان معاصر با فردریک تیلور است و همکاری نزدیک و مشترکی را نیز با یکدیگر داشته‌اند. وی در مورد شناخت ارزش واقعی عناصر انسانی که در پژوهش‌های وی دیده می‌شود، به این نتیجه رسیده بود که اثرات انجام کار صحیح در نزد کارکنان حاصل انگیزه های خودآگاه درونی آن ها است و معتقد بود که اگر در سازمان‌ها مبادرت به ایجاد کاری جدید گردد بایستی کارگران را به کار جدید گمارد که در آن ها انگیزه به کار جدید به وجود آید تا بتوانند به‌خاطر دریافت پاداش‌های بیشتر تا جایی که امکان دارد کوشش نمایند تا کار را به‌خوبی انجام داده و در کار خود موفقیت کسب کنند. وی احساس کرده بود که این عمل نه تنها در انجام کار مورد قبول کارگر قرار می‌گیرد، بلکه برای کارگر هم نیل به موفقیت لذت‌بخش است.به طور کلی شناخت و تشخیص انگیزه های کارکنان در نزد «هنری گانت» بیشتر از جنبه‌های اقتصادی و مادی سرچشمه گرفته بود.
