سرانجام نتایج مذاکرات نمایندگان ایران و انگلیس با وساطت سوئیس در ۵ دسامبر ۱۹۵۳ به نتیجه رسید، قبل از روابط مجدد ایران و انگلیس، آمریکایی‌ها سعی در مذاکره با دولت ایران داشتند و همچنین دولت ایران را به سمت تشکیل یک کنسرسیوم بین‌المللی که کمپانی‌های نفتی آمریکا در آن نقش عمده‌ای داشتند راهبری می‌کرد.[۴۵]
قرارداد کنسرسیوم نفت ایران در سال ۱۳۵۲ لغو شد. و طی قرار داد «مخصوص خرید و فروش نفت» شرکت‌های عامل به صورت پیمانکار شرکت ملی نفت ایران درآمدند و تحت شرکت سهامی خاص خدمات نفت ایران تغییر نام دادند.
قرارداد نوع مشارکت:
قانون نفت که در سال ۱۳۳۶ به تصویب رسید شرکت ملی را مامور کرد تا از طریق مشارکت با هر شرکت خارجی که کشور صاحب آن شرکت همان حق را به ملیت ایرانی می‌داد وارد معامله شود و وقتی که نفت با حجم اقتصادی کشف می‌شد شرکت طرف قرار داد نیمی از مخارج اکتشاف را به حساب شرکت ملی نفت ایران می‌گذاشت. به عنوان مثال به قرار داد نفتی که بین ایران و شرکت ژاپنی در سال ۱۳۴۹ بسته شد اشاره کرد.
نوع سوم قرارداد در ایران نوع پیمانکاری بود که به طور خلاصه به قرار زیر می‌باشد. شرکت‌های نفتی خارجی بعد از اینکه در مناقصه برنده می‌شدند می‌توانستند عملیات اکتشاف را به هزینه خود شروع کنند.
البته برای مساحت و زمان تعیین شده که این زمان معمولاً بین ۸ تا ۱۰ سال بود. حال چنانچه نفت به حد تجاری که به وسیله شرکت ملی نفت ایران ارزیابی می‌شد. کشف نمی‌شد. آن شرکت حقوق خود را از دست می‌داد. ولی اگر نفت به میزان تجاری و اقتصادی کشف می‌شد. شرکت پیمانکار می‌توانست مقداری از نفت تولید شده را به قیمت ارزان‌تری از بازار جهانی خریداری کند و مقدار آن معمولاً بین ۳۰ تا ۵۰ درصد تولید تعیین می‌شد. که بستگی به موقعیت جغرافیایی میدان یا میدانهای نفتی و یا میزان تولید آن مخازن داشت. شرکت پیمانکار در صورت کشف میدان نفت تجاری و قبول بهره برداری به صورت اقتصادی آن می‌توانست مخارج متحمل شده برای عملیات اکتشاف را به حساب هزینه عملیات منظور نماید. بدین ترتیب که معادل ۱۰ سنت از قیمت هر بشکه نفت خام را به عنوان مخارج عملیات از قیمت معمول کمتر می‌پرداخت.
۱ـ۲ـ۱۴ دوران پس از انقلاب
انقلاب اسلامی ایران دگرگونی‌های شگرفی را در سیاست‌های نفتی ایران و حتی جهان موجب شد و مانند ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۲۹ بایستی آن را نیز نقطه عطفی در صنایع نفت ایران و جهان محسوب نمود.
پس از تحقق انقلاب کلیه قراردادهای نفتی در دست اجرا کان لم یکن تلقی و با همت کارکنان زحمت کش صنعت نفت تولید نفت خام از میادین نفتی مجدداً آغاز و اولین محموله نفت خام ایران طبق شرایط جدید در تاریخ ۱۴ اسفند ماه ۱۳۵۷ بارگیری گردید. محموله مورد نظر به یک شرکت ژاپنی با بالاترین قیمت بازار در آن زمان فروخته شد.
از اواسط اسفند ۱۳۵۷ تا اواخر فروردین ۱۳۵۸ مذاکراتی با خریداران جهت فروش نفت خام به صورت قراردادی بعمل آمد که منجر به عقد ۳۳ قرارداد با ۲۶ کشور مختلف برای تحویل حدود ۶/۲ میلیو بشکه در روز طی مدت ۹ ماه فروردین – دیماه ۱۳۵۸ گردید.
به دنبال قطع صدور نفت خام به آمریکا که از ۱۴ نوامبر ۱۹۷۹ (۲۳ آبان ماه ۱۳۵۸) بمرحله اجرا درآمد و به منظور فروش سهمیه نفت خام شرکت‌های آمریکایی و جلوگیری از کاهش تولید بلافاصله اقداماتی بعمل آمد و قراردادهای مختلفی با شرکت‌های مختلف از جمله شرکت‌های ژاپنی به امضا رسید که به موجب آن ها قیمت متوسط فروش حدود ۱۶ دلار بیش از قیمتهای رسمی بوده است.[۴۶]
تعداد چاه‌های ایران در مناطق نفت خیز جنوب در یال ۱۳۵۰، ۷۵۴ حلقه بود و در سال ۱۳۵۷ در زمان بثمر رسیدن انقلاب اسلامی تعداد کل چاه‌ها به ۱۳۹۷ حلقه رسید. با شروع جنگ تحمیلی و یورش ناجوانمردانه عراق به ایران اسلامی، فصل تازه‌ای در تاریخ صنعت نفت ایران گشوده شد. در این جنگ، تأسیسات گسترده صنعت نفت ایران در خشکی و دریا، اولین هدف دشمن متجاوز بود و در نخستین روزهای جنگ، پالایشگاه آبادان –یکی از بزرگترین پالایشگاه‌های جهان – بر اثر حملات بی وقفه زمینی و هوایی دشمن، به کلی از کار افتاد و به دنبال بمباران پالایشگاه آبادان، تمامی تأسیسات نفت و گاز و پتروشیمی در خشکی و دریا طی هشت سال جنگ نابرابر، مورد تهاجم وحشیانه قرار گرفت.[۴۷]
۱ـ۲ـ۱۵ صادرات نفت در سال‌های گذشته
صادرات نفت خام کشور در سال ۱۳۵۶ به چهار میلیون و ۸۴۰ هزار بشکه و در سال ۱۳۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی به سه میلیون و ۴۶۰ هزار بشکه در روز رسید. در سال ۱۳۵۸ و ۵۹ به ترتیب صادرات نفت خام ایران با کاهش به دو میلیون و ۶۲۰ هزار بشکه و ۷۷۰ هزار بشکه در روز رسید که این میزان صادرات در سال ۱۳۶۰ به ۹۳۰ هزار بشکه رسید. بنابرین کمترین صادرات نفت خام ایران از تاریخ ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۸۲ مربوط به سال‌های ۵۹ و ۶۰ بوده است. پس از این کاهش محسوس صادرات نفت دوباره افزایش یافته و در سال ۱۳۶۱ و ۶۲ به دو میلیون و ۱۱۰هزار و دو میلیون و ۱۴۰هزار بشکه در روز رسید.
اما در طول شش سال یعنی از سال ۱۳۶۳ تا سال ۱۳۶۸ صادرات نفت خام کشورمان به دو میلیون بشکه رسید. در سال ۱۳۶۹، که آخرین سال دهه ۶۰ شمسی است، میانگین تولید روزانه نفت ایران به ۳۲۳۱ هزار بشکه در روز می‌رسد. به این ترتیب میانگین تولید روزانه نفت ایران در دهه ۶۰ شمسی چیزی نزدیک به دو میلیون۲۵۰ هزار بشکه در روز بوده است.[۴۸]
پس از اتمام جنگ تحمیلی صادرات نفت خام کشور با افزایش مواجه شد. اما در سال ۱۳۷۰، سیر صعودی تولید نفت ایران ادامه دارد و متوسط تولید روزانه نفت به ۳۳۶۶ هزار بشکه در روز می‌رسد. در سال ۱۳۷۱، متوسط تولید روزانه نفت ایران به ۳۴۸۴ هزار بشکه در روز می‌رسد و در سال ۱۳۷۲، این رقم از مرز ۳۵۰۰ هزار بشکه در روز گذشته و به ۳۶۰۹ هزار بشکه در روز می‌رسد.
در سال ۱۳۷۴، باز هم شاهد رشد هستیم، اما نه صعود قابل توجهی مثل سال‌های ابتدایی دهه ۷۰، در این سال تولید روزانه نفت ایران به طور متوسط به ۳۶۱۲ هزار بشکه در روز می‌رسد.
در سال ۱۳۷۵، کاهش کمی به لحاظ تولید روزانه را نسبت به سال گذشته شاهد هستیم، به این ترتیب متوسط تولید روزانه نفت ایران به ۳۶۱۰ هزار بشکه در روز می‌رسد. در سال ۱۳۷۶، بازهم متوسط تولید روزانه نفت ایران افزایش دارد و به ۳۶۲۳ هزار بشکه در روز می‌رسد.
در ۱۳۷۷، تولید روزانه نفت ایران ۳۶۶۶ هزار بشکه در روز است که این رقم در سال ۱۳۷۸ به ۳۳۷۳ هزار بشکه در روز تنزل می‌یابد.
در سال ۱۳۷۹ متوسط تولید نفت ایران برابر ۳۶۶۱ هزار بشکه در روز بود، به این ترتیب متوسط تولید روزانه نفت ایران در دهه ۷۰ شمسی چیزی نزدیک به ۳۵۶۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌شود.
در سال ۱۳۸۰ میانگین توبلید روزانه نفت ایران برابر ۳۵۷۴ هزار بشکه در روز برآورد می‌شود، این رقم در سال بعد یعنی ۱۳۸۱ به ۳۳۰۵ هزار بشکه در روز می‌رسد.
در سال ۱۳۸۲ میانگین تولید روزانه نفت ایران برابر ۳۷۳۶ هزار بشکه در روز است که این رقم در سال ۱۳۸۳ به ۳۸۳۴ هزار بشکه در روز می‌رسد.
اما در سال ۱۳۸۴، اتفاق مهمی روی می‌دهد، تولید نفت ایران و در واقع برداشت از ذخائر نفتی به یکباره از مرز ۴ میلیون بشکه در روز گذشته و به ۴۱۰۶ هزار بشکه در روز می‌رسد.
