در یک تقسیم بندی کلی حقوق دانان برای مطالعه و بررسی بهتر،حقوق جزا را به دو قسمت حقوق جزای عمومی و حقوق جزای اختصاصی دسته بندی نموده که در این تقسیم بندی کلیاتی که در تمام جرایم مشترک وعمومی هستند را در حقوق جزای عمومی و مطالعه ارکان اختصاصی هر جرم را به صورت اختصاصی در حقوق جزای اختصاصی مورد بررسی قرار می‌دهند. به طور کلی حقوق دانان معتقدند قدمت حقوق جزای اختصاصی از حقوق جزای عمومی بیشتر می‌باشد.وحقوق جزای اختصاصی را نیز در سه بخش جرایم علیه اشخاص ،جرایم علیه اموال و مالکیت و جرایم علیه امنیت وآسایش عمومی مورد مطالعه قرار می‌دهند.جرایم علیه امنیت شامل جاسوسی ، خیانت به کشور و… از مهمترین جرایمی است که در قانون مجازات اسلامی در جهت حمایت از حاکمیت و برقراری آسایش عمومی آمده است. و مقنن با عدول از اصولی که در خصوص جرایم عمومی آن ها را لازم دانسته به آن ها پرداخته است. تشکیل دسته ،گروه ،جمعیت و… با عده حداقل سه نفر، در جهت برهم زدن امنیت از جمله این جرایم می‌باشد که مقنن به صورت خاص با الهام از قانون مجازات مقدمین علیه امنیت و استقلال مملکتی علیه حکومت مصوب سال۱۲۹۰ به آن پرداخته و بدون توجه به حصول نتیجه مرتکب آن را در صورتی که محارب نباشد مستوجب مجازات دانسته وهمچنین با هدف پیشگیری از گسترش این گونه گروه ها و دستجات عضویت در آن ها را با اطلاع از هدف گروه جرم انگاری نموده است.
جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی جرایمی است که بر ضد حاکمیت و تمامیت ارضی بوده و مصالح عالیه جامعه را هدف قرار می‌دهد در این جرایم منافع جامعه در درجه اول اهمیت قرار می‌گیرد برخلاف جرایم علیه اموال و مالکیت که در درجه دوم اهمیت به منافع جامعه توجه می کند و منافع افراد شخصی در درجه اول قرار دارد.
اصولا یکی از اهداف وضع قوانین وبه تبع آن اعمال مجازات‌ها جلوگیری از رفتارهای هنجارشکنانه و حمایت از جامعه در قبال آن ها می‌باشد بنابرین یکی از مبانی جرم انگاری عام حمایت از جامعه می‌باشد که در همه انواع جرایم مستمر می‌باشد اما در بعضی از موارد هدف اصلی از جرم انگاری آن اعمال فقط و فقط حمایت از جامعه می‌باشد و یا به عبارت دیگر حکومتها در اینجا قوانینی برای استمرار حاکمیت خود وضع می نمایند.در اینجا قبل از اینکه عمل مجرمانه به نتیجه برسد مقنن آن اقدام را جرم دانسته و به اصطلاح خواسته آن اقدام را در نطفه خفه کند.[۳۱]
مبحث دوم : جرایم رایانه ای
از آنجا که همواره جرایم الکترونیکی به عنوان یکی از زیر مجموعه های جرایم رایانه ای در متون حقوقی مورد بحث واقع شده اند؛تعریف خاصی برای این جرایم به عمل نیامده است. لذا جهت دستیابی تعریف صحیح این جرایم ناگزیر از پرداختن به تعریف رایانه ای می باشیم. در تعریف جرایم رایانه ای و حیطه کاربرد آن، همچنین جایگاه آن نسبت به مفاهیمی چون جرایم اینترنتی، جرایم سایبری، جرایم مالتی مدیا و یا جرایم فناوری اطلاعات مباحث فراوان مطرح شده است. قبل از هر چیز توجه به این نکته اهمیت دارد که تعبیر جرایم رایانه ای با وجود پیدایش اصطلاحات جدید یادشده در خصوص جرایم نوین مرتبط با فناوری اطلاعات کماکان کلیت خود را حفظ کرده‌است و لذا مفهوم آن را در وسیع ترین شکل ممکن باید مد نظر داشت.[۳۲]
گفتار اول : تعریف جرایم رایانه ای
در مورد تعریف جرم رایانه ای ،خرم آبادی جرایم رایانه ای را جز جرایم مرتبط با فناوری اطلاعات می دانند و اینگونه بیان می‌کنند که« اصطلاحات جرم رایانه ای و جرم مرتبط با رایانه ؛ اولین و قدیمی ترین اصطلاحاتی هستند که برای نسل اول جرایم فناوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفته اند و علت انتخاب عناوین جرم رایانه ای و جرم مرتبط با رایانه برای اینگونه جرایم این بوده که رایانه به عنوان هدف یا وسیله ارتکاب جرم در این گونه جرایم محوریت داشته است.»[۳۳] یکی از پژوهشگران ایرانی طی مقاله مفصلی موضوع تعریف جرایم رایانه ای را مورد بحث قرار داده است و تعریف های ارائه شده مختلف در خصوص جرایم رایانه ای را به سه دسته تعریف های مضیق ، تعریف های موسع و بسیار موسع تقسیم نموده است. نکته مهم این است که رایانه در هر سه تعریف ذیل در وسیع ترین مفهوم ممکن مد نظر قراردارد به طوری که کلیه تجهیزات و سیستم‌های رایانه ای، شبکه های رایانه ای که با بهره گرفتن از تجهیزات رایانه ای یا تجهیزات مخابراتی متصل به آن عمل می‌کنند، از جمله اینترنت و مانند آن را دربر می‌گیرد.
بند اول : تعریف مضیق :
((هر جرمی که قانون گذار به صراحت رایانه را به منزله موضوع یا وسیله جرم جزء رکن مادی آن اعلام کرده باشد.))
این تعریف دو دسته جرایم ذیل را در بر می‌گیرد:
۱- جرایم رایانه ای محض : جرایم که ارتکاب آن ها قبل از پیدایش رایانه و اجزای فناوری اطلاعات امکان پذیر نبوده اند مانند دسترسی غیر مجاز؛
۲- جرایم رایانه ای سنتی : که ارتکاب آن ها وسیله رایانه دارای عواقبی بسیار شدیدتر نسبت به ارتکاب سنتی آن است مانند برخی جرائم مرتبط با محتوا مانند هرزه نگاری یا تخریب فیزیکی نسبت به کامپیوتر؛
بند دوم : تعریف موسع
(( هر جرمی که عملا رایانه به منزله موضوع یا وسیله ارتکاب جرم در آن نقش داشته باشد.))
این تعریف طبق نظر این محقق[۳۴] علاوه بر جرایم دسته قبل ؛ آن دسته از جرایم سنتی را نیز که با بهره گرفتن از رایانه و فناوری اطلاعات ارتکاب یایند را بدون اینکه تغییری در عنصر مادی آن ها صورت گرفته باشد ؛ یا قانون گذار رایانه را جزءاین عنصر برشمرده باشد مشمول این عنوان می‌داند ؛ مانند توهین یک فرد از طریق پست الکترونیک صورت پذیرفته باشد یا تخریب عمدی تجهیزات کامپیوتری لیکن به نظر می‌رسد تعریف یاد شده بدین صورت شامل جرایم رایانه ای داشته قبل نباشد . چرا که جرایم رایانه ای محض اصولا” بدون تصریح قانون‌گذار جرم شناخته نمی شود ؛ هر چند رایانه موضوع یا وسیله عمل مرتکب باشد و در خصوص نوع دوم از آن دسته نیز چنانچه نوع رایانه ای آن ها جرم انگاری شود فقط در قالب جرایم سنتی قابل مجازاتند اصطلاح زیر این تعریف را کامل می نمایند
هر جرمی که قانون گذار به صراحت رایانه را به منزله موضوع یا وسیله جرم جزء رکن مادی آن اعلام کرده باشد یا عملا” رایانه به منزله موضوع یا وسیله ارتکاب جرم در آن نقش داشته باشد.[۳۵]
بند سوم : تعریف بسیار موسع
(( هر جرمی که رایانه به منزله موضوع یا ابزار آن نقش داشته باشد یا دلایل اطلاعات مربوط به آن در امر رایانه ذخیره یا پردازش یا منتقل شده باشد. ))
