کارول برای هر بنگاه چهار دسته مسئولیت قائل است و میگوید برآیند این چهار مؤلفه یا مسئولیت همان مسئولیت اجتماعی بنگاه است که این مؤلفه ها عبارتند از :
مسئولیت های اقتصادی
مسئولیت های قانونی
مسئولیت های اخلاقی
مسئولیت های نوع دوستانه
او همچنین معتقد است که شرکت ها برای انجام مسئولیت اجتماعی خود از چهار نوع استراتژی استفاده میکنند که عبارتند از استراتژی های تدافعی ، واکنشی ، انطباقی و اثر گذار. در استراتژی تدافعی شرکت ها در تلاشند با بهره گرفتن از حربه های مختلف از انجام مسئولیت خود شانه خالی کنند. در استراتژی های واکنشی سازمان ها تنها در زمانی که توسط عامل خارجی (مثل قوانین و مقررات ، گروههای فشار و دولت ) مجبور می شود که به مسئولیت اجتماعی خود عمل کند. در استراتژی های انطباقی سازمان بدون آن که از سوی عامل خارجی تهدید شده باشد مسئولیت خود را انجام میدهد. بر اساس استراتژی اثر گذار پیش از آن که مسائل یا مشکل اجتماعی بخواهد به طور ناخواسته رخ دهد ، سازمان نسبت به آن مسئولانه واکنش داده و سعی در ازبین بردن آن دارد.(همان ،۸۹)
۲-۱۰-۳ مدل مسئولیت اجتماعی والاس
آلن والاس از صاخب نظران مسئولیت اجتماعی معتقد است که دو دلیل منطقی کاملأ متفاوت برای مسئولیت اجتماعی شزکت وجود دارد . بعضی ها معتقدند که سهمی از ثروت به منافع عمومی بدون توجه به اثرات سود اقتصادی آن اختصاص یابد . در مقابل عده دیگری معتقدند که باید با طراحی و اجرای استراتژی هایی برای گرفتاری های اجتماعی ،چرخه سالمی از سرمایه گذاری در جامعه ایجاد شود که به نوبه خود به سود دهی تجاری منجر شود و این سود در دراز مدت هم به جامعه و هم به شرکت ها برگردد.(Wallace, 2002, 63)
۲-۱۱ مسئولیت اجتماعی، پیش فرض پاسخ گویی اجتماعی
یک سازمان زمانی به تعهد اجتماعی اش عمل میکند که به مسئولیت های قانونی و اقتصادی خود عمل نماید و نه بیشتر. او به حداقل مسئولیتی که قانون از او خواسته عمل میکند. مسئولیت اجتماعی با ورود خود یک چارچوب حاکمیت اخلاقی را اضافه می کندکه بر اساس آن سازمانها به فعالیت هایی اقدام میکنند که وضع جامعه را بهتر کرده و از انجام کارهایی که باعث بدتر شدن وضعیت جامعه میگردند پرهیز میکنند و نهایتاً پاسخ گویی اجتماعی اشاره به توان و ظرفیت سازمان در جهت عمل و اقدام نسبت به خواسته ها و انتظارات جامعه دارد.( Robbins & Coutler, 2007, 11)
اختلاف مسئولیت و پاسخ گویی اجتماعی را بر اساس چهار معیار اساسی می سنجیم :
پاسخ گویی اجتماعی
مسئولیت اجتماعی
شاخص ها
برنامه های عملی
ابزار و وسایل
پاسخ و واکنش
کوتاه مدت و میان مدت
ضوابط اخلاقی
اهداف و نتایج
التزام و تعهد
بلند مدت
۱- توجه عمده
۲- تمرکز ها
۳- تأکید ها
۴- چارچوب تصمیم گیری
جدول ۲-۳ تمایز مسئولیت اجتماعی و پاسخ گویی اجتماعی (همان منبع،۱۲(
۲-۱۲مسئولیت اجتماعی ذینفعان
از ویژگی های مسئولیت اجتماعی این است که کلیه طرف های ذینفع باید مورد توجه قرار گیرند. مفهوم طرف های ذینفع که به صورت گروه هایی از مردم که به نحوی بر سازمان و فعالیت های آن تأثیر میگذارند و یا تحت تأثیر آن ها قرار می گیرند،تعریف شده است ،در سازمان های مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. این مفهوم شامل مالکان ، اعضای هیئت امنا ، کارکنان و اتحادیه های کارگری ، مشتریان ، اعضاء ، شرکای تجاری، تأمین کنندگان ، رقبا، دولت و نظام های امنیتی ، سازمان های غیر دولتی و غیر انتفاعی و جوامع محلی و ملی و بینالمللی می شود.
مسئولیت پذیری اجتماعی
بیشتر کمتر
مالکین
کارکنان
محیط
جامعه
(همان منبع)
۲-۱۳ پیوستار مسئولیت اجتماعی
در پیوستار زیر نحوه عملکرد بنگاه در شرایط و عدم شرایط مسئولیت اجتماعی نشان داده شده است.در نقطه شروع بنگاه بدون مسئولیت پذیری اجتماعی هدفش تنها حداکثر نمودن سود میباشد و در گام ها و مراحل بعد با مسئولیت پذیری و در نظر گرفتن اهداف اجتماعی توازنی بین سود و ارزش های اجتماعی برقرار می کند.
۲
حداکثرسازی سود بنگاه
توازن بین سود
۶
۴
۷
۵
۳
۱
(همان منبع)
نقطه شروع (عدم وجود مسئولیت اجتماعی ): فقط توجه به حداکثر سازی سود.
شرح ۱ – سازمان بدون در نظر گرفتن مباحث اجتماعی و در چارچوب قانون فعالیتهای سودآور انجام میدهد.
شرح ۲ – پیکار ونبرد جهت ایجاد مسئولیت اجتماعی
شرح ۳ – موافقت سازمان برای آنچه به لحاظ قانونی بدان نیاز است.
شرح ۴ – سازمان بیشتر از نیازش انجام میدهد.
شرح ۵ – اهداف ارزش اجتماعی را تدوین میکند.
شرح ۶ – انسجام بین اهداف اجتماعی و اهداف تجاری ایجاد میکند.
شرح ۷- هدایت صنایع و دیگر فعالیت ها با بهترین عملکرد ها.
نقطه پایانی (وجود مسئولیت اجتماعی ) :توجه به سود با در نظر گرفتن اهداف اجتماعی .
۲-۱۴ اصول دهگانه مسئولیت اجتماعی:
پیمان جهانی سازمان ملل متحدیک چارچوب کاری برای تجارت و کسب وکار محسوب می شود که متعهد به هماهنگ و همسو کردن عملیات کار واستراتژی های ساده اصل پذیرفته شده جهانی در سطح حقوق بشر ، محیط ، مبارزه با فساد و جرائم و نیروی کارهستند.این پیمان اولین و بهترین ارتباط بین ایجاد مسئولیت اجتماعی و قانونی سازمان ها در تجارت و بازار است.
اصول ده گانه شامل موارد زیر میباشد :
اصل ۱ : سازمان ها بایستی حقوق بشر اعلام شده از سوی جوامع بینالمللی را رعایت نموده و مورد حمایت قرار دهند.
اصل ۲ : ایجاد اطمینان از اینکه سازمان ها در سوء استفاده از حقوق بشر مشارکت و همدستی ندارند.
اصل ۳ : سازمان ها بایستی آزادی انجمن و شناسایی مؤثر نسبت به حقوق مذاکره گروهی را ارتقاء دهند.
اصل ۴ : کاهش و حذف همه شکل هایی از کارهای اجباری و قهری .
اصل ۵ : لغو مؤثر کار کودک.
اصل ۶ : حذف تبعیض در رابطه با استخدام و شغل .
اصل ۷ : تجارت می باید به عنوان یک رویکرد پیشگیرانه از چالش های محیطی حمایت کند.
اصل ۸ : تعهد و انجام ابتکارات جهت تقویت و ارتقاء مسئولیت پذیری محیطی.
اصل ۹ : تقویت تکنولوژی های سازگار با محیط جهت توسعه و انتشار.
اصل ۱۰ : سازمان ها باید در مقابل همه اشکال فساد مبارزه نمایند.(گروه کاری سازمان ملل ،۲۰۰۵۳۱,)