فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱- جامعه آماری
جامعه آماری در این تحقیق کلیۀ دانش آموزان دختر پایه دوم دبستان شهر تبریز که در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ مشغول به تحصیل برده اند و دامنه سنی آن ها ۷ سال و ۷ ماه تا ۸ سال و ۷ ماه بوده است.
۳-۲- نمونه و روش نمونه گیری
به منظور نمونه گیری از میان مناطق آموزش و پرورش شهر تبریز منطقه ۴ به طور تصادفی انتخاب شدند. و از میان دبستان های دخترانه این منطقه نیز سه دبستان به طور تصادفی انتخاب شدند و از سه دبستان انتخاب شده نیز سه کلاس پایه دوم به طور تصادفی انتخاب شدند از هر کلاس یک گروه ۲۰ نفری که با بررسی پرونده های آنان از لحاظ سن، معدل تحصیلی، نمرات ریاضی، دیکته، بینایی که با گروه‌های دیگر همتا شده بودند انتخاب شدند و هر دو گروه به طور تصادفی به یکی از گروه‌های تشویق و کنترل گمارده شدند.
۳-۳- ابزارهای اندازه گیری
۱-آزمون رشد ادراک بینائی مارین فراستیگ
آزمون رشد ادراک بینائی مارین فراستیگ پنج مهارت ادراکی را اندازه می‌گیرد. که به طور عملکردی تعریف شده‌اند. شرح این خرده آزمون ها در زیر می‌آید:
الف) هماهنگی حرکتی – چشمی:
این خرده آزمون هماهنگی دست – چشم را در بر می‌گیرد. که شامل کشیدن خطوط زاویه دار، منحنی و مستقیم میان دو خط با پهناهای گوناگون یا از نقطه ای به نقطه دیگر بدون خلوط راهنما می‌باشد. در این آزمون کودک باید در محدوده ای که به تدریج باریک می‌شود خط بکشد با این آزمون توانایی ترکیب و هماهنگ سازی حرکات دست و مهارت بینائی سنجیده و تقویت می‌گردد این مهارت فرعی توانایی هماهنگی دیداری – چشم و دست را در بر می‌گیرد.
ب) تشخیص شکل و زمینه:
در این خرده آزمون شکلهای متقاطع و پنهان به کار می‌روند کودک باید با مداد رنگی تصویر ویژه‌ای را که با تصاویر دیگر تداخل دارد، انتخاب کند و دو روش خط بکشد. این آزمون در برگیرنده تغییرات ادراک شکلها در برابر زمینه‌های به طور فراینده پیچیده می‌باشد. با این آزمون توانایی کشف کودک از اشکال پنهان را نیز می توان سنجید این مهارت به توانایی تمرکز بر اشکال بخصوص و تفکیک محرک‌های نامربوط موجود در زمینه مربوط می شود. کودک مبتلا به مشکلات تشخیص شکل در زمینه اغلب بی توجه و سرگردان است زیرا حواس وی پیوسته متوجه محرک‌های نامربوط است کودکان مبتلا به این مشکل اغلب نمی توانند اجسام را برحسب شکل و اندازه طبقه بندی کنند.
ج) درک ثبات شکل
این آزمون بازشناسی شکلهای هندسی معنی که در وضعیت های فضایی زمینه ها و اندازه های گوناگون ارائه شده اند. و نیز تشخیص آن ها از شکلهای هندسی مشابه را در بر می‌گیرد. در این خرده آزمون از دایره‌ها، مستطیل ها، بیضی ها و متوازی الاضلاع ها استفاده می‌شود. درک و تشخیص هر شکل صرفنظر از اندازه، وضعیت جنس و رنگ آن سنجیده می شود. برای مثال کودک باید زیر شکلهای مربع بدون در نظر گرفتن اندازه و چگونگی قرار گرفتن آن ها در صفحه ای متشکل از انواع شکلهای هندسی خط بکشد. کسب این مهارت کودک را در تشخیص مفهوم کمک می کند. کودکانی که دچار این مشکل هستند. احتمالا قادر به تشخیص ویژگیهایی که دایره را از مربع یا مثلث متمایز می‌کند. نیستند.
د) تشخیص وضعیت در فضا
این خرده آزمون، تشخیص واژگونی ها و چرخشهای شکل های موجود در هر ردیف را در بر می‌گیرد. و از طرحهای اشیاء رایج استفاده می شود. این آزمون توانایی تشخیص یک شکل خاص را در هر وضعیتی که قرار دارد می سنجد در این آزمون کودک باید آن شکلی را که با اشکال دیگر مشابه ولی نسبت به آن ها وارونه یا در جهت مخالف است تمیز دهد کسب مهارت در تمیز وضعیت در فضا، کودک را در تشخیص نمادهای کلامی که جهت یکی مخالف دیگری است مانند d, b کمک می‌کند. این مهارت کودک را در تشخیص محل نقاط حروف یاری می‌دهد.
ح) درک روابط فضائی:
این خرده آزمون، تحلیل الگوها، و شکل های ساده را در بر می‌گیرد. و مرکب از خطوطی است با زوایا و طرحهای گوناگون که کود باید از روی آن ها نسخه برداری کند برای این کار نقطه چین هائی به عنوان نقاط راهنما وجود دارد کودک با وصل نمودن این نقاط به یکدیگر، مشابه طرح خواسته شده را ترسیم می‌کند. این مهارت به توانایی درک وضعیت اجسام در فضا می‌پردازد. توالی حروف در کلمه ها و توالی کلمه ها در جملات نیز در حوزه ارتباطهای فضائی است.
اجرای گروهی
یک جلسه اجرای گروهی از آزمون فراستیگ به کمتر از یک ساعت وقت نیاز دارد. تعداد بچه هایی که می توان در هر سطح سنی مدرسه ای همزمان تست کرد از این قرار است (فراستیگ و همکاران، ترجمه تبریزی و موسوی ، ۱۳۷۵).
جدول:
تعداد مناسب افراد برای هر گروه
سطح سنی
۲-۱
۴-۳سال
مهد کودک
۴-۲
۵-۴ سال
مهد کودک
۱۰-۸
–
آمادگی
۱۶-۱۲
–
پایه اول
۲۰-۱۰
–
پایه دوم
۴-۲۰
–
پایه سوم
مجریان آزمون گروهی نباید سعی کنند که در سطح مهد کودک، کودکستان پایه اول و دوم دانش آموزان را آزمون کنند، مگر اینکه حداقل دو هفته از ورودشان به مدرسه گذشته باشد.
در اجرای آزمون باید مراقب بود که هیچ دانش آموزی قبل از اتمام دستورالعمل هایی که توسط آزمون کننده داده می شود. شروع کنند. همچنین باید مراقب بود که بعد از اتمام هر گزینه مدادهایشان را زمین بگذارند همچنین باید مراقب بود که بچه ها از روی همدیگر کپی نکنند.
۲- آزمون یادآوری کلمات دوتایی وکلر:
با این آزمون توان تداعی کلمات آزمودنی مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد. موضوع آزمون یک لیست ده تایی از کلمات دوتایی است که با تغییر در سلسله مراتب آن ها در سه نوبت اجرا می‌گردند در هر نوبت لیست کلمات دوتایی شمرده برای آزمودنی ها خوانده می شود. و پس از پایان قرائت هر لیست و پنج ثانیه استراحت، به ترتیب جزء اول هر کلمه دوتایی برای آزمودنی ها خوانده می شود. و آن ها باید بتوانند جزء دوم آن ها را به خاطر سپرده و در جای مناسب یعنی روبروی جزء اول بنویسند این آزمون در ضمیمه آمده است.
۳-۴- روش اعمال تشویق بر دانش آموزان
روش جمع آوری اطلاعات به این صورت بود که برای اینکه محقق برای دانش آموزان متغیر مزاحم محسوب نگردد بایستی محقق با دانش آموزان هر دو گروه تا حدودی آشنا می شد. به همین دلیل محقق توسط مدیرهای هر سه مدرسه انتخاب شده به عنوان یک معلم جدید که هر چند بار از دانش آموزان امتحاناتی می‌گیرد. به دانش آموزان هر سه گروه معرفی شد. محقق نیز برای آشنایی بیشتر با دانش آموزان هر سه کلاس راجع به درس کتاب و امتحان با آن ها صحبت کرد. بعد از دو جلسه آشنایی با هر کدام از گروه ها، محقق از هر دو گروه امتحان دیکته شماره ۱ را بعمل آورد و نمراتشان را به آنان گفت بدین ترتیب هر دانش آموزی نسبت به نمره دیکته شماره ۱ خود مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. بعد از اعلام نمره دیکته شماره۱، محقق تاریخ امتحان دیکته شماره ۲ را به دانش آموزان اعلام کرد، سپس یک مجموعه ملاک‌ها را برای کارکرد بعدی گروه‌های آزمایشی تشویق به شرح زیر عنوان نمود:
