۲ – ۱۳ – ۲ .بخش دوم: بررسی رابطه بین فراوانی گزارشگری و هزینه سرمایه

هزینه سرمایه یکی از مفاهیم است که همواره مورد توجه صاحب نظران مالی بوده است و عامل اصلی در ایجاد شکاف بین سود حسابداری و سود اقتصادی است. این مفهوم به شکل های مختلف تعریف شده است اما یکی از تعریف هایی که مقبولیت بیشتری دارد، هزینه سرمایه را به عنوان کمینه نرخ بازدهی تعریف می‌کند که با کسب آن ارزش واحد اقتصادی ثابت می ماند

موارد استفاده از هزینه سرمایه بسیار متنوع است و همین باعث اهمیت زیاد این مفهوم در ادبیات مالی شده است. برخی از موارد استفاده از هزینه سرمایه عبارتند از:

1. 1. 1. به عنوان نرخ تنزیلی برای محاسبه ارزش فعلی جریان‌های نقدی آزاد( ارزش افزوده اقتصادی)

   

1. 1. به عنوان بازده مورد قبول در پذیرش پروژه های جدید

1. 1. به عنوان نرخ مخارج سرمایه ای ‌در محاسبات ارزش افزوده اقتصادی

1. به عنوان شاخصی در تعیین نرخ بازده سرمایه مورد استفاده است.

هزینه سرمایه از نظر مفهومی در ارتباط با بازده مورد انتظار تعریف می شود. به عبارت دیگر، هزینه سرمایه به حداقل نرخ بازده قابل قبول برای سرمایه گذاری جدید گفته می شود. اگر نرخ بازده سرمایه گذاری شرکت از هزینه سرمایه آن بیشتر باشد و بدون بالا رفتن درجه ریسک، میزان بازد ه افزایش یابد ارزش شرکت افزایش خواهد یافت.
( ادس،۲۰۰۸). تعریف دیگر از هزینه سرمایه، آن را به عنوان نرخ بازدهی تعریف می‌کند که موجب می شود تا قیمت سهام شرکت برابر با ارزش فعلی جریا نهای نقدی موردانتظار آن گردد (هوگس و همکاران، ۲۰۰۸ و استیرر و اسکرودر ۲۰۰۷).

هزینه سرمایه، میانگین موزون هزینه منابع تأمین شده از محل بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است. با توجه ‌به این که در ایران نرخ هزینه تأمین مالی از طریق بدهی معمولاً به صورت دستوری تعیین می شود، لذا در این تحقیق از میان اجزای هزینه سرمایه، فقط هزینه حقوق صاحبان سهام مد نظر قرار گرفته است.

۱۴ – ۲ . پیشینه تحقیق

۱ – ۱۴ – ۲ . تحقیقات داخلی

دستگیر و بزاززاده به بررسی تأثیر افزایش میزان افشا(اجباری( بر هزینه سهام عادی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند میزان افشا از طریق مقایسه صورت‌های مالی سالانه منتهی به سال ۱۳۷۹ شرکت های مورد بررسی، با موارد تعیین شده در رهنمودهای حسابداری لازم الاجرااز ۱/۱/۱۳۸۷ قانون تجارت و قانون مالیات های مستقیم، مورد سنجش قرار گرفت. یافته های بررسی ۴۰ شرکت تولیدی، حاکی از آن است که افزایش میزان افشا موجب کاهش هزینه سهام عادی می شود. به عبارت دیگر، سرمایه گذاران ، سرمایه گذاری در شرکت‌های با میزان افشای بیشتر )ریسک کمتر) را ترجیح می‌دهند.

قائمی و وطن پرست، نقش اطلاعات حسابداری در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی نمودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که در دوره مورد مطالعه ، عدم تقارن اطلاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران بین سرمایه گذاران وجود داشته و این امر در دوره های قبل از اعلان سود به مراتب بیشتر از دوره های پس از اعلان سود است. همچنین مشخص شد که عدم تقارن اطلاعاتی با حجم مبادلات و قیمت سهام مرتبط بوده است، به طوری که در دوره قبل از اعلان سود، حجم مبادلات افزایش یافته و قیمت سهام شرکت ها نیز دچار نوسان شد.

هزینه سرمایه حداقل نرخ بازده ای است که کسب آن برای حفظ ارزش بازار شرکت الزامی است هزینه سرمایه به عنوان عامل اصلی در تصمیم گیری های مرتبط با سرمایه گذاری، بودجه بندی سرمایه ای، مدیریت سرمایه در گردش، استقرار ساختار بهینه مالی، کمک به اندازه گیری عملکرد و تعیین ارزش شرکت از طریق کمک به تنزیل جریان‌های نقدی مورد توجه قرار می‌گیرد.به بیان ساده نرخ هزینه سرمایه، حداقل نرخ بازدهی است که با دستیابی به آن ارزش شرکت تغییر نمی کند(تهرانی ۱۳۸۷) مدیران به عنوان نمایندگان صاحبان سهام باید تلاش نمایند ساختار سرمایه را به گونه ای تنظیم کنند که هزینه سرمایه شرکت حداقل و در نتیجه ارزش شرکت و ثروت سهامدارن حداکثر گردد(لطفی ۱۳۸۳) تقریبا در اکثر تصمیم های مدیریتی و مالی هزینه سرمایه از عوامل مهم و مؤثر به شمار می‌آید، مدیران از هزینه سرمایه در مواردی چون۱) اتخاذ تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای ۲) استقرار ساختار بهینه ۳) تصمیم گیری نسبت به اجاره بلند مدت ۴) جایگزینی اوراق قرضه ۵) مدیریت سرمایه در گردش استفاده می نمایند(نصیر پور۱۳۷۹).

محمد قسیم عثمانی در سال (۱۳۸۱) در تحقیقی تحت عنوان شناسایی مدل هزینه سرمایه و عوامل مؤثر برآن سعی کرد که علاوه بر ارائه ی مدل قابل اتکا برای احتساب هزینه سرمایه به بررسی تعدادی از عوامل مؤثر بر هزینه سرمایه شامل اندازه شرکت، میزان افشا، نوع صنعت و نسبت بدهی پرداخت. در آن تحقیق، ۸۶ شرکت سهامی، برای دوره ی زمانی ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ به عنوان نمونه انتخاب گردید، به منظور انجام تحقیق، ابتدا هزینه های سرمایه از مدل های ‌پنج‌گانه مانند میانگین نرخ بازده تحقق یافته، مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ، نسبت سود به قیمت هر سهم مدل گوردون، مدل ارزیابی حسابداری محاسبه و آنگاه آزمون های معنی داری مدل های انجام شد. سپس از طریق رگرسیون چند گانه، تاثیر متغیرهای دیگر بر هزینه سرمایه محاسبه گردید. نتیجه آن تحقیق حاکی از وجود تفاوت معنی داری در محاسبه هزینه سرمایه شرکت‌ها با بهره گرفتن از مدل‌های ۵ گانه بود. مدل ارزیابی حسابداری نسبت به سایر مدل‌های از اعتبار نسبی بالاتری برخوردار بود مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای کمترین درجه اعتبار دارا بود. ضمنا اندازه شرکت و نوع صنعت بر هزینه سرمایه مؤثر بودند(عثمانی، زمستان ۱۳۸۱). یکی از عوامل بسیار مهم برای یک حاکمیت شرکتی مطلوب و بهینه اتخاذ سیاست مبتنی بر شفافیت و افشای اطلاعات می‌باشد. در واقع روش های افشا سازی یک شرکت را می توان به عنوان مکانیسمی در حمایت از حقوق سرمایه گذاران خارجی در نظر گرفت و این امر سبب می شود تا عدم تقارن اطلاعاتی کمتر به وجود آید و هزینه نمایندگی کم شود. عدم تقارن اطلاعاتی دارای پیامدهای نامطلوب متفاوتی از قبیل افزایش هزینه های معاملات، ضعف بازار، نقدینگی پایین و به طور کلی کاهش سود حاصل از معاملات در بازار سرمایه خواهد شد، این پیامدهای نامطلوب را می توان با افشا و شفافیت اطلاعات مالی به منظور کاهش عدم تقارن اطلاعات تعدیل نمود(دوانی) . تقویت عنصر افشا در حاکمیت شرکتی منجر به آگاهی بازار از کیفیت سهام شرکت‌ها و به تبعغ آن افزایش ارزش شرکت و یا کاهش هزینه سرمایه می‌گردد.

قائمی و وطن پرست (۱۳۸۴) نقش اطلاعات حسابداری را در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی کردند. آن ها برای تعریف عدم تقارن اطلاعاتی، از شکاف قیمت عرضه و تقاضا استفاده کردند نتایج نشان داد عدم تقارن اطلاعاتی قبل از اعلان سود برآوردی،تشدید می شود، ولی پس ازاعلان، کاهش می‌یابد که این امر بیان گر محتوای اطلاعاتی اعلان سودهای برآوردی است.

ایمان و همکاران(۲۰۰۹) در تحقیق خود مبنی بر افشای اختیاری و نقدینگی بازار، ‌به این نتیجه دست یافتند که با افزایش سطح افشای شرکت‌ها، شکاف قیمت پیشنهادی عرضه و تقاضا، کاهش می‌یابد که این عاملی است در افزایش حجم مبادلات سهام در بازار که اصطلاحا به آن ” نقدینگی بازار” گفته می شود.