۴-۷- ۲-موارد کاربردکلمه قطع در قرآن

الف)” لیقطع طرفا من الذین کفروا او یکبتهم فیقلبوا خائبین در این آیه لیقطع طرفا من الذین کفروا”در معنای هلاک شدن بخشی از کافران است.(آل عمران۱۲۷)

ب)”و یریدالله ان یحق الحق بکلماته و یقطع دابر الکافرین”در این آیه یقطع دابرالکافرین به معنای از بین بردن ریشه ی کافران است.(انفال۷)

ج)”الذین ینقضون عهد الله من بعد میثاقه و یقطمون ما امر الله به ان یوصل و یفسدون فی الارض”عبارت یقطمون ماامرالله به ان یوصل”یعنی صله رحم به جانمی آورندو حقوق نزدیکانشان را ادا نمی کنند.(بقره۲۷)

د)”و لا ینفقون نفقه صغیره و لا کبیره ولا یقطمون وادیا الاکتب لهم”در اینجا و لا یقطمون وادیا یعنی از هیچ سرزمینی نمی گذرد(توبه۲۱)

ه)”فاکهه کثیره لا مقطوعه ولا ممنوعه عبارت لا مقطوعه ولا ممنوعه”وجود آن ها در هیچ فصلی از بین نمی رود (واقعه /۳۳و۳۲)

و)”ائنکم لتاتون الرجال و تقطمون السبیل و تاتون فی نادیکم المنکر”در تفاسیر تقطعون السبیل را به قطع رابطه ی جنسی مرد یا زن در اثر همجنس بازی معنا می‌کنند.(عنکبوت۲۹)

از آن جا که هدف بعثت تغییر فرهنگ جاهلی عرب بود قرآن با بهره گرفتن از زبان می خواست فرهنگ برتری را نشان دهد که همواره جاری و پیش رو باشد آیات بالا گویای توان (گفتاری) نصوص در ایجاد معانی گوناگون هستند سوالی که طرفداران قانون مجازات اسلامی باید به آن پاسخ دهند این است که چرا با وجود آن که قطع در زبان قرآن دارای معانی گوناگونی است اصرار عجیبی در ثابت دانستن معنای قطع در جدا ساختن فیزیکی دست از بدن دارند؟قطع فیزیک دست دزد نشان گر فرهنگ پیشرو ‌و متعالی قرآنی نیست بلکه به دلایل تاریخی فقط جزیی از فرهنگ جاهلی بوده است.

آیا درست است بگوییم هدف بعثت ابقای فرهنگ جاهلی و ممانعت از القای چنین کیفرهایی بوده است؟

از سوی دیگر طرفداران تفسیر مجازی آیه ی حدسرقت می‌گویند:ید هم در کاربرد های قرآنی غالبا به معنای مجازی،غلبه،نصر،حفاظت،تمکن و قدرت آمده است،چرا نتوان آیه سرقت را از این زاویه تفسیر کرد چرا (قطع اید)را به معنای (کف ایدی) یعنی منع کردن دست های دزد از مال مردم به وسیله ی زندان یا تبعید و…ندانیم؟

مشکل دیگری که روبرو قانون مجازات اسلامی است این است که اگر قطع به معنای(جدا ساختن فیزیکی) باشد،پس باید قائل به نامعقول بودن آیه های زیر شوند:

“لا قطعن ایدیهم و ارجلکم من خلاف و لاصلبنکم اجمعین انما”دست و پای شما را به خلاف قطع می‌کنیم آن گاه همه را به دار می کشیم(شعراء۴۹)

و یا”انماالذین یحاربون الله ورسوله ویسعون فی الارض فسادا ان یقتلواو او یصلبوا او تقطع ایدیهم وارجلهم من خلاف او ینفوا من الارض “همانا کیفرآنان که با خدا و رسول او به جنگ برخیزندودر زمین به فساد کوشند،جز این نباشد که آنان را به قتل رسانند یا به دار کشند یا دست و پاهایشان را به خلاف جهت ببرند یا از سرزمین نفی بلد کنند.

فصل پنجم

نتیجه گیری و جمع بندی

۵-۱-جمع بندی

۱- مباحث فصل دوم متضمن جایگاه نظریه مقاصد الشریعه در عرض حجیت و اعتبار اصاله الظهور است. بر این اساس مصالح و مقاصدی است و احکام آن من جمله احکام کیفری می تواندونبایددر جهت معارض با نمایات دین و شریعت قرارگیرند که اگر چنین شود نقض غرض محسوب می شود.

۲- فصل سوم به بررسی جایگاه مصلحت در فقه شیعه ‌بر اساس آرای آیت اله سید محمد حسن مرعشی از فقیهان نو اندیش اختصاص داده شده تا مشخص شود که مقاصدومصالح،صرفاًدر فقه اهل سنت حائز اهمیت نیست.

۳- فصل چهارم به بررسی تاثیر نظریه مقاصد بر حقوق کیفری ایران و به خصوص مباحث مجازات های خشن پرداخته است. در این بین و به طور شاخص به مجازات رجم پرداخته و با تحلیل دلایلی نشان داده شده که به کارگیری اصاله الظهور چگونه با مشکلات جدی مواجه می‌گردد.گاهی استنباط به صرف ظهور کلام کاملاً در نقطه مقابل اهداف شریعت قرار می‌گیرد.

مجازات خشن رجم سبب ایجاد تنش‌های متعدد در جوامع اسلامی شده است. تحقیق در متون و روایاتی که این مجازات برآن استوار است ودرنظرگرفتن غایات شریعت که چیزی جز برقراری عدالت و اصلاح جامعه نیست،نشان می‌دهد که این مجازات اصولاً وجه شرعی ندارد،مخالف قرآن و مخالف سیره رأفت اسلامی است،مخالف سیره عقلاست.

همچنین از دید ناظران حقوق جهانی بشر،هرچند در یک نظام کیفری موارد اعدام کمتر باشد حقوق بشر بهتر تامین شده است.در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که ایران نیز متعهد به آن است،آمده است: در کشورهائی که مجازات اعدام لغو نشده،ایران نیز متعهد به آن است آمده است:« صدور حکم اعدام جایز نیست،مگر در موارد مهمترین جنایات و برطبق قانون لازم الاجرا در زمان ارتکاب جنایت»

هر چند در میثاق،مهمترین و جدی ترین جنایات تعریف نشده ولی در نظر ناظران بین‌المللی و نهادهای حقوق بشر جهانی از جمله«کمیته حقوق بشر» بسیاری از جرائم که در نظام کیفری اسلام برایشان مجازات اعدام تعیین شده از مصادیق مهمترین جنایات نیستند.

گفتنی است عمده ترین جرائمی که در مقررات کیفری اسلامی مجازات اعدام دارند،عبارتند از:

۱- زنای با محارم؛

۲- زنای یهودی یا نصرانی و کلاً اهل ذمه با زن مسلمان؛

۳- زنای محصن و محصنه با شرایط خاص؛

۴- زنای به عنف؛

۵- لواط،که فاعل و مفعول هر دو کشته می‌شوند؛

۶- کسی که سه بار بر او حد جاری می شود، و درزنا بار چهارم کشته می شود؛

۷- محاربه که خود می‌تواند مصادیق بیشماری داشته باشد و در حال حاضر چیزی حدود ۱۰۰ عنوان جزائی در قوانین جمهوری اسلامی وجود دارد که در حکم محاربه شناخته شده اند؛

۸- ساب النبی و ائمه؛

به لحاظ موازین فعلی حقوق بشر جهانی،مجازاتهائی چون شلاق،رجم و قطع برخلاف کرامت انسانی بوده و شکنجه شمرده می شود.از دید حقوق بشر جهانی چنین مجازاتهائی ولو به حکم دادگاه و به عنوان مجازات جرم ارتکابی پس از رسیدگی و ثبوت آن اجرا شود،حکم شکنجه را دارد و عملی غیر انسانی و ناقض حقوق بشر شمرده می شود.ماده ۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی می‌گوید:« هیچ کس را نمی توان مورد آزار و شکنجه یا مجازات‌ها یا رفتارهای ظالمانه غیر انسانی و ترذیلی قرارداد.

۵-۲-انتقادات

رویه تسلط مدارانه قانونگذاری قانون‌گذار کیفری ایران که سبب صدور آرای،احکام،فتاوا و قواعد حقوقی و کیفری نامتناسب با وضعیت جرم و رفتار مجرمانه و به تبع آن مجازات‌های نامتناسب با جرم گردیده است که شواهد آن مثل بحث مجازات رجم و اعدام گذشت.وقانون مجازات اسلامی هرچند بیش از قانون سابق به مصلحت توجه داشته ولیکن هنوز هم مجازات‌هایی همچون اعدام، قطع اعضای بدن همچنان برقرار است و تبعیض جنسیتی در بسیاری از مواد آن حفظ شده است

۵-۳-پیشنهادات