۲-۳-۲۱-۷. هدایای تبلیغاتی: یکی از رایجترین فعالیتهایی که بازاریابها برای جلب مشتری و معرفی محصولات خود انجام میدهند، استفاده از هدایای تبلیغاتی است که به شکلهای گوناگون مشتری را به استفاده از آن محصول ترغیب میکند. توزیع این نوع کالاهای تبلیغاتی برای هر گونه کالا و خدماتی امکانپذیر بوده و تقریباً نیز در بسیاری از کشورهای دنیا رایج است. در برخی کشورهای غربی برای تبلیغ کتابهای کودک، از عروسک، آب نبات، کیف و … که تصاویری از مضامین و شخصیتهای کتاب دارد، استفاده میشود (روزن[۳۰]، ۲۰۰۲، ۱۳۴).
۲-۳-۲۱-۸.برگزاری جشن رونمایی: کتاب مرسوم است که برای برخی از آثار ویژه، همزمان با انتشار کتاب، جشن رونمایی برگزار کنند. این سنت به منظور نوعی آشنایی خوانندگان با کتاب، همچنین تقدیر از پدیدآورندگان آن، معمولاً به همت ناشر انجام میشود. در ایران نیز برخی از ناشران، برای برخی از آثار خود، البته در سطحی بسیار محدود این کار را انجام دادهاند. پخش کتاب ایران (پکا) به هنگام فعالیت خود، برگزارکننده برخی از این جشنها بود. ناشران معدود دیگری مانند نشر ثالث، چشمه و ققنوس نیز برای برخی از آثار خود چنین مراسمی برپا میکنند. در حوزه کودک نیز شورای کتاب کودک مقارن با انتشار جلد دهم «فرهنگ نامه کودکان و نوجوانان»، اقدام به برگزاری جشن رونمایی برای این اثر نمود.
۲-۳-۲۱-۹. پوستر: از دیگر راههای نسبتاً ساده، عملی و کم هزینه برای تبلیغات و بازاریابی کتاب، چاپ پوستر برای آن است. ناشران معمولاً مقارن یا پیش از انتشار یک کتاب، پوستری برای آن طراحی و منتشر میکنند. در ایران این پوسترها معمولاً در دایره همان انتشاراتی باقی مانده و توزیع نمیشود.
۲-۳-۲۱-۱۰. ارسال رایگان کتاب برای برخی صاحب نظران و مراکز فرهنگی مانند کتابخانههای عمومی: این روش که معمولاً توسط بسیاری از ناشران اعمال میشود، موجب میشود کتاب زودتر در میان جامعه مخاطب شناخته شود و موجبات نقد و بررسی و معرفی زودهنگام کتاب را نیز فراهم میکند. در بسیاری از نقاط دنیا یکی از عمدهترین مشتریانِ ناشران کتاب کودک را کتابخانههای کودکان تشکیل میدهند. کتابداران کودک معمولاً با دقت اخبار تازه های نشر را دنبال میکنند و برای مجموعه های خود دست به انتخاب میزنند.
۲-۳-۲۱-۱۱. سایتهای ناشران: از رهآوردهای دنیای الکترونیکی، داشتن وبگاههای شخصی است که ناشران میتوانند برای معرفی، آثار تازه انتشاریافته، تبلیغات، فروش، انتشار اخبار مربوط به بازار نشر و … از آن مدد جویند. در حال حاضر، هر چند همه ناشران از این امکان بهرهبرداری نمیکنند، بسیاری از ناشران بزرگ و صاحب نام خارجی و تعداد اندکی از ناشران ایرانی، وبسایتهای متنوعی دارند که در آن انتشارات خود را به تفکیک موضوع فهرست کرده و حتی امکان برقراری تماس با نویسندگان و مترجمان آثار با مخاطبان را نیز بعضاً فراهم میکنند. این ناشران همچنین تمامی نقد و بررسیهایی را که در نشریات گوناگون در خصوص کتابهای آنان به چاپ رسیده، در سایت خود قرار داده و مشتریان میتوانند محصولات آن ناشر را به صورت الکترونیکی خریداری کنند.
۲-۳-۲۱-۱۲. اهدای جوایز مختلف به کتابها : در اغلب کشورهای دنیا مرسوم است بنیادهایی در موضوعهای مختلف، به بهترینهای منتشر شده در هر حوزهای جوایزی به صورت نقدی و غیرنقدی اهدا میکنند. این جوایز تأثیر زیادی در ترغیب مخاطبان به خریداری و خواندن آن کتاب دارد و موجب میشود به چاپهای چندم برسد. بویژه در خصوص جوایز ادبی این تأثیر دو چندان است و گاهی اوقات ناشران خود از بنیانگذاران و پشتیبانان چنین حرکتهایی هستند و بدین وسیله رونقی در بازار نشر ایجاد میکنند.
۲-۳-۲۱-۱۳. اقتباسهای ادبی: اقتباسهای ادبی، یعنی ساختن یک فیلم سینمایی، تئاتر، یا مجموعه تلویزیونی بر اساس یک اثر ادبی، معمولاً موجب اقبال عامه نسبت به آن اثر میشود و در فراگیری و فروش آن نیز تأثیر بسزایی دارد. در بسیاری موارد، پس از اینکه نسخه های سینمایی، تلویزیونی یا انیمیشن این آثار ساخته شد، تقاضا برای خرید و خواندن آن ها افزایش مییابد. (هولت، ۲۰۰۴، ۳۱).
به جز روشهایی که شرح داده شد، برخی روشهای بعضاً خلاقانه نیز وجود دارد که به شکلی موردی ممکن است قابل اجرا باشد. چنین روشهایی که گاه به صورت محرمانه اعمال شده و از روشهای اختصاصی ناشر شمرده میشوند، همیشه قابل شناسایی یا اجرا نیستند و بسته به نوع کتاب و گروه سنی مخاطب، می توانند متفاوت باشند. برخی از این روشها همان گونه که گفته شد، قابل تعمیم نبوده و بنا به شرایط خاص شکل گرفتهاند. به عنوان مثال، گروهی موسوم به «دوستداران فرهنگ نامه کودکان و نوجوانان»، وابسته به شورای کتاب کودک، سالها به شیوه های گوناگون از جمله برگزاری کنسرت، نمایشگاههای هنری، ایجاد خانواده فرهنگ نامه، و فروش کالاهای تبلیغاتی به نفع آن، برای کسب منابع مالی و نیز ترویج و حمایت از این اثر فعالیت میکردند. هر چند دوستداران فرهنگ نامه چندی پیش در اقدامی خودخواسته به انحلال تن دادند، اما تجربه این گروه در تاریخ نشر، تجربهای ارزشمند شمرده میشود (انصاری، ۱۳۸۵، ۴۰).
چندی پیش نیز یکی از شرکتهای وارد کننده کالاهای خانگی، یک کتاب مرجع نسبتاً گران قیمت را از ناشر آن یکجا خریداری کرد تا به ازای خرید یک کالای خانگی، یک دوره از آن را به خریداران خود هدیه کند (طالبینژاد، ۱۳۸۶، ۴).
تکرار این تجربه ها هرچند دشوار است، کمک شایان توجهی به حمایت از بازار نشر و ناشران خواهد کرد. تا زمانی که خرید یک کتاب و هزینه های متربط بر آن برای عامه مردم، بویژه طبقه متوسط توجیه نشده و حاضر به اختصاص بخشی از درآمد خود برای خرید کتاب نباشند، باید از این روشهای کمکی برای رونق بخشیدن به اقتصاد نشر بهره جست.
۲-۴. بررسی پژوهشهای انجام شده مرتبط با موضوع مورد پژوهش:
۱-۴-۲٫ تحقیقات خارجی:
توماس ول[۳۱] در مقالهای به نام انتشار برای سود[۳۲] در سال ۲۰۰۲ به ارائه مدلی مفهومی از انتشار کتاب با در نظر گرفتن بازار و اقتصاد نشر میپردازد. از نظر او مهم نیست که انتشارات کوچک یا بزرگ باشد، مهم این است که بازار آن قبل از هر چیز دیگری تعریف شود. با توجه به قوانین و مقررات صنعت، او تأکید میکند که کیفیت نسبت به کمیت استراتژی مهمتری در صنعت نشر است.
-
- جویس استنجر[۳۳] در (۱۹۹۰) در پژوهشی به نام وقتی کتاب فروش نمیکند مقصر کیست؟ به ضعف مدیریت انتشاراتها و تعویضهای مکرر مدیریت میپردازد؛ در واقع ایشان ثبات مدیریت نشر را از عوامل اصلی موفقیت یک کتاب میداند.