آموزش از راه دور با تغییر شکل از متون نوشتاری به تلویزیون آموزشی، شاهد تحول بزرگ بوده است و جای آموزش مکاتبه ­ای که تا آن زمان به صورت مطلوب پذیرفته شده بود را گرفت و ‌به این ترتیب، تلویزیون و رادیو آموزشی به شهرت رسید (بانی مجهور،۱۳۸۳: ۸۷). با رشد سریع تکنولوژی، تجهیزات وسیعی در آموزش از راه دور ایجاد شد، به طوری که اوایل۱۹۷۰ میلادی با اختراع اینترنت، استفاده از کامپیوتر به منظور ارائه آموزش از راه دور مطرح و مورد توجه قرار گرفت. این استفاده محدود به پست الکترونیکی و گروه ­های مباحثه ­ای بود تا اینکه در اوائل دهه­ی۱۹۹۰ میلادی با اختراع وب جهان گستر(www) و ظهور نسل جدیدی از تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری آموزشی از راه دور به شیوه­ جدید و با تکیه بر آموزش­های مبتنی بر وب فراگیر شد که این امر با نگاه آماری به افزایش دانشگاه های متوالی آموزش از راه دور قابل مشاهده است (حسینی مقدم و دیگران،۱۳۸۱: ۵۴).

۲-۱-۴-۱-۲-اصول آموزش از راه دور

برخلاف نظام­های معمول دانشگاهی که” استاد محور” است. آموزش از راه دور” فراگیر محور” یا ” دانشجو محور” است. در این نظام، دانشجویان در مرکز فعالیت­های آموزشی قرار دارند و توجه بیشتری به شایستگی­ها و قابلیت ­های آنان می­ شود. این موضوع نشان می­دهد که از میان اصول آموزش از راه دور، چندین اصل زیر اهمیت بیشتری برخوردار است که مستقیم و غیرمستقیم در تحقق هدف­های آموزش از راه دور تاثیر دارند؛

۱- اصل یادگیری کامل یا یادگیری درحد تسلط:

مطابق این اصل، شرایط یاددهی- یادگیری به ‌عنوان کانون فرایند آموزش طوری تنظیم و فراهم می­شوند که همه دانشجویان بتوانند همه قابلیت ­های تعیین شده را به طور کامل کسب کنند. توجه ‌به این اصل یکی از ضرورت­های اساسی نظام آموزش از راه دور محسوب می­ شود.

۲- اصل فعالیت یادگیرنده:

مطابق این اصل، یادگیرنده برای کسب دانش و آگاهی لازم تا سطوح کار بستن و خلاقیت باید از توانایی­ ها و قابلیت ­های فردی خود حداکثر استفاده را بکند و در این راه به کمترین کمک معلم متکی باشد ( ابراهیم زاده،۱۳۷۳: ۹۹).

۳- اصل یادگیری توزیعی:

در این اصل، محیط آموزشی توزیعی، رویکردی” فراگیر محور” دارد و در این محیط با بهره گرفتن از تکنولوژی­های مختلف، فرصتی برای انجام فعالیت­های با ایجاد تعامل میان مکان و زمان فراهم می ­آید.

۴- اصل حفظ فاصله بین فراگیر و آموزشگر:

این اصل ضمن تأکید بر حفظ و تقویت تعامل بین عناصر آموزش در نظام آموزش از راه دور، هر گونه ارتباط آموزشی را در فرایند یاددهی- یادگیری از طریق رسانه به صورت غیرمجاورتی و در حداقل ارتباط­های حضوری تعریف ‌کرده‌است (فراهانی،۱۳۸۰: ۱۳۳).

ممکن است بنظر آید که رعایت چنین اصولی منحصر به آموزش از راه دور نیست ولی با توجه به تفاوت­های نظام آموزش از راه دور با نظام­های سنتی، روشن می­ شود که باوجود یکسان بدون محتواها، اهداف و انتظارات، به دلیل ماهیت این نظام و کارائی روش­های آن، توانایی آن برای حرکت بر مبنای اصول فوق بیشتر از نظام­های سنتی است. بویژه اینکه زمان، مکان و سرعت یادگیری در این نظام مناسب با توانایی­ ها و امکانات خود یادگیرنده تعیین می­ شود.(همان : ۱۳۴).

۲-۱-۴-۱-۳-مزایای آموزش از راه دور

آموزش از راه دور می ­تواند پاسخگوی بسیاری از نارسائی­های نظام آموزش سنتی باشد و می ­تواند در تعدیل نابرابری­های اجتماعی نیز ثمربخش گردد. آموزش از راه دور امکان دریافت آموزش عالی را برای همه مردم کشورهای جهان فراهم می­ نماید (بلاند و دیگران،۱۹۹۲به نقل از فراهانی، ۱۳۸۰: ۱۳۳). ‌می‌توان تمایل کشورهای درحال توسعه به ارائه آموزش از راه دور را در موارد زیر ذکر نمود:

الف) آموزش از راه دور مقرون به صرفه است.

ب) رسانه­های مهم ‌در مورد استفاده نظام آموزش از راه دور قدرت پوششی بسیار زیادی دارند. کتاب­های درسی خودآموز و رادیو و تلویزیون از بااهمیت ترین رسانه­های این نظام هستند و کاربرد گسترده ­ای دارند.

ج)در صورت اشتغال دانشجویان، برنامه ­های آموزشی مؤسسات از راه دور به صورتی تنظیم شده است که اوقات فراغت دانشجویان را پرمی­کند. از این جهت در نظام آموزشی از راه دور، دانشجویان هم در زمان تحصیل برای جامعه مفیدند و هم پس از تحصیلات.

د) نظام آموزش از راه دور، انعطاف زیادی دارد. مقررات آموزشی مؤسسات آموزش از راه دور به دانشجویان اجازه می­دهد که در زمان دلخواه خود به تحصیل بپردازند.

ر) مؤسسات آموزش از راه دور به اعضای هیات علمی تمام وقت نیاز کمتری دارند. کمبود کادر آموزشی یکی از معضلات است. اما این نظام آموزش از راه دور این کمبود را با رسانه­های دیگر از قبیل کتاب خودآموز، تلویزیون و کامپیوتر جبران ‌کرده‌است.(ضرغام،۱۳۷۱: ۱۴۷).

۲-۱-۴-۱-۴-رسانه­های نوین و نقش آنان در آموزش از راه دور

تکنولوژی اطلاعات و رسانه­های جدید آموزشی در از بین بردن محدودیت ارتباط بین معلم و فراگیر راهگشا هستند. رسانه­های نوینی مانند ماهواره­های ارتباطی، شبکه­ های کامپیوتری، دیسک­های تعاملی، ویدئو کنفرانس و یا سیستمVOD کمک می­ کند که بر موانع چیره شد.

سیستمVOD به دانش آموزان امکان می­دهد که خودشان بتوانند یاد بگیرند. این سیستم به استفاده کنندگان امکان می­دهد که در هر زمان که مایل باشند از آن استفاده کنند. مزیت عمده این سیستم علاوه بر تعاملی بودن آن، درقبال ذخیره شدن آن نیز هست. در حالی که در سیستم تلویزیونی چنین امری امکان پذیر نیست و در هر زمان فقط از یک کانالی ‌می‌توان استفاده نمود و از دیدن سایر برنامه­ ها محروم ماند. درحال حاضر، تکنولوژی بلحاظ کمی و کیفی رشد می­یابد. در همین رابطه ‌می‌توان گفت که رسانه­هایی مانند مواد مکتوب، رادیو، تلویزیون، نوارهای صوتی، اورهد، انواع پروژکتورها و موادی از اینگونه، قدیمی ‌شده‌اند. رسانه­های نوینی به وجود آمده­اند که بویژه برای آموزش از راه دور نویدبخش می­باشند که از جمله ‌می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱- بزرگراه اطلاعاتی: از طریق این بزرگراه، داده به سرعت در شبکه قرار ‌می‌گیرد.

۲- کنفرانس­های صوتی: از طریق این کلاس­ها افراد می ­توانند با هم تماس بگیرند و صحبت کنند.

۳- ویدئو کنفرانس­ها

۴- کنفرانس شنیداری یک سویه و دوسویه: در این روش‌ها تعامل از طریق فاکس و یا تلفن امکان پذیر است.