تعریف عملی: در این پژوهش افسردگی عبارت است از نمره آزمودنی در پرسشنامه افسردگی بک – ویرایش دوم[۲۱] (– II ( BDI – II ) ) ( DBI-II ؛ بک[۲۲] ، استیر[۲۳] و بروان[۲۴] ، ۱۹۹۶ ).
۱-۷-۲- زوج درمانی رفتاری یکپارچه نگر
تعریف نظری: زوج درمانی رفتاری یکپارچه نگر نوعی رفتار درمانی مبتنی بر بافت است که به زوج ها کمک می‌کند تا رضایتمندی و سازگاریشان افزایش یابد. این رویکرد شامل سه استراتژی مداخله ای است که برای افزایش پذیرش بین زوج ها طراحی شده است، اتحاد همدلانه، بی طرفی متحدانه و تحمل( جکوبسن و کریستنسن، ۱۹۹۶)
تعریف عملی: در این پژوهش زوج درمانی رفتاری یکپارچه نگر ، جلسات درمانی است که بر اساس راهنمای این درمان (کتاب “پذیرش و تغییر در زوج درمانی اثر جیکوبسن[۲۵] و کریستنسن۱۹۹۶[۲۶]) در غالب ۱۶جلسه اجرا می شود.
۱-۷-۳- رضایت زناشویی
تعریف نظری: رضایت زناشویی عبارت است از سطح رضایت در ارتباط بین دو نفر (فانک و راک[۲۷] ۲۰۰۷).
تعریف عملی: منظور از رضایت زناشویی در این پژوهش، شاخص رضایت زناشویی است که به وسیله فانک و راک(۲۰۰۷) طراحی شده است، این ابزار در اول و آخر و همچنین به صورت دوره ای در طول درمان برای سنجش بهبود رضایت در طول درمان استفاده می شود.
۱-۷-۴- تعارضات زناشویی:
تعریف نظری : تعارضات زناشویی مشکلاتی از قبیل کاهش همکاری، افزایش واکنش‌های هیجانی و … که بین زن و شوهرهاوجود دارد اشاره دارد(ثنایی، ۱۳۷۴).
تعریف عملی: در این پژوهش تعارضات زناشویی عبارت است از نمره آزمودنی در مقیاس تعارضات زناشویی (ثنایی، ۱۳۷۴).
۱-۷-۵- سازگاری:
تعریف نظری : سازگاری عبارت است از رفتار کنار آمدن که به ما امکان میدهدتا درخواست هایی که در محیط با آن ها روبرو میشودبرآورده سازیم، سازگاری زناشویی به کیفیت رابطه زناشویی یا روابط دو نفری مشابه آن کفته می شود(ثنایی، ۱۳۷۴)
تعریف عملی: در این پژوهش سازگاری زن و شوهر عبارت است از نمره آزمودنی در مقیاس سازگاری (ثنایی، ۱۳۷۴)
۱-۷-۶- رفتارهای مثبت همسر:
تعریف نظری : رفتار های مثبت عبارت است از رفتارهای مثبتی که افراد دوست دارند همسرشان انجام دهد و رفتارهای منفی که دوست ندارند همسرشان انجام دهد ( کریستنسن و همکاران، ۲۰۰۴).
تعریف عملی: در این پژوهش رفتارهای مثبت همسر عبارت است از نمره آزمودنی در مقیاس فراوانی رفتارهای مثبت همسر ( کریستنسن و همکاران، ۲۰۰۴).
۱-۷- ۷- خشونت و تعهد:
تعریف نظری : خشونت عبارت است از اعمال پرخاشگرانه ای که زوج در یک مشاجره نشان می‌دهند و تعهد عبارت است از میزان تلاش و تمایل زوج برای رساندن ارتباطشان به نتیجه خوب( کریستنسن و همکاران، ۲۰۰۴).
تعریف عملی: در این پژوهش خشونت و تعهد عبارت است از نمره آزمودنی در مقیاس تعارضات ، (کریستنسن، ۲۰۰۴).
۱-۷-۸- اضطراب:
تعریف نظری : اضطراب عبارت است از یک تجربه ذهنی ناخوشایند و مبهم که با نگرانی در مورد خطرها و اتفاقات ناگوار آینده و نشانه های جسمی، از جمله سردرد، تعریق ، طپش قلب و بی قراری همراه است ( سادوک و سادوک ، ۲۰۰۳ ) .
تعریف عملیاتی: در این پژوهش اضطراب عبارت است از نمره آزمودنی در مقیاس BAI ، تست اضطراب بک[۲۸] etal , 1988 ) ( BAI : Beck
۱-۷-۹- نگرانی:
تعریف نظری : نگرانی به صورت رشته ای از افکار منفی که غالبا کلامی اند و هدفشان حل مسئله است] تعریف شده است(برکووک[۲۹]، رابینسون[۳۰]، پروزیسکی و دی پری[۳۱]، ۱۹۸۳)
تعریف عملی: در این پژوهش نگرانی عبارت است از نمره آزمودنی در مقیاس نگرانی پنسیلوانیا .
فصل دوم
پیشینه
۲-۱- مقدمه:
در این فصل سعی شده است که یک دورنمایی تقریبا جامع از ماهیت افسردگی، مشکلات زناشویی، زوج درمانی رفتاری TBCT))، زوج درمانی یکپارچه نگر IBCT)) در درمان زوج ها و سپس تحقیقات صورت گرفته در این زمینه ارائه شود.
۲-۲- ویژگی های تشخیصی اختلال افسردگی:
همان طور که در فصل اول اشاره کردیم اختلال افسردگی اساسی به عنوان یک مسئله چالش‌گر بهداشت روانی مطرح است. هارتون؛ کرک و سالکوس کیس؛ کلارک (۱۹۸۹) طبق پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلال افسردگی اساسی یک حالت خلقی افسرده، بدون سابقه دوره های مانی ، مختلط یا هییو مانی تعریف می شود که حداقل دو هفته طول کشیده و ۵ علامت یا بیشتر نشانه های شناختی ( عزت نفس پایین، گناه و تقصیر، اشکال در حافظه و مشکلات تمرکزی )، تغییرات در رفتار و انگیزش[۳۲]( احساس بی قراری یا کندی ، کاهش علاقه به فعالیت های اجتماعی یا تفریحی )، و تغییرات جسمی ( خواب، مسائل خوردن و جنسی، توان باختگی[۳۳] ) دیده می شود( انجمن روان پزشکی آمریکا، ۲۰۱۳ ) .
جدول ۱-۲ معیارهای تشخیصی DSM-5 برای اختلال افسردگی اساسی
-A پنج تا (یا بیشتر) از علائم زیر در یک دوره ی دو هفته ای وجود داشه اند و نشان دهنده تغییر از سطح عملکرد قبلی هستند. حداقل یکی از علائم یا به صورت (۱) خلق افسرده یا (۲) از دست دادن لاقه و احساس لذت است.
(۱) خلق افسرده اکثر مواقع روز، یا با گزارش ذهنی (مثل احساس غمگینی و پوچی) یا مشاهدات دیگران(مثلا، غمگین و اشک بار بودن).
(۲) کاهش قابل ملاحظه علاقه یا احساس لذت نسبت به تمام، یا تقریبا تمام فعالیت ها درقسمت عمده ی روز، تقریبا هر روز( به طوری که شرح ذهنی بیمار یا مشاهدات دیگران نشان می‌دهد).
(۳) کاهش قابل ملاحظه ی وزن بدون پرهیز یا رژیم غذایی یا افزایش وزن( مثلا، بیش از ۵ درصد وزن بدن در یک ماه)، یا کاهش یا افزایش اشتها تقریبا هر روز.
(۴) بی خوابی یا پر خوابی تقریبا هر روز.
(۵) تحرک یا کندی روانی – حرکتی تقریبا هر روز(قابل مشاهده برای دیگران؛ فقط مربوط به احساس های ذهنی بیقراری یا کندی نمی گردد).
(۶) خستگی یا فقدان انرژی تقریبا هر روز.
(۷) احساس بی ارزشی یا گناه بیجا(که ممکن است هذیانی باشد)تقریبا هر روز( فقط شامل خود ملامت گری و احساس گناه در مورد بیمار بودن نمی گردد).
(۸) کاهش توانایی فکر یا تمرکز، یا بلا تصمیمی، تقریبا هر روز(به شرح ذهنی بیمار یا مشاهدات دیگران).
-A پنج تا (یا بیشتر) از علائم زیر در یک دوره ی دو هفته ای وجود داشه اند و نشان دهنده تغییر از سطح عملکرد قبلی هستند. حداقل یکی از علائم یا به صورت (۱) خلق افسرده یا (۲) از دست دادن لاقه و احساس لذت است.
(۱) خلق افسرده اکثر مواقع روز، یا با گزارش ذهنی (مثل احساس غمگینی و پوچی) یا مشاهدات دیگران(مثلا، غمگین و اشک بار بودن).
(۲) کاهش قابل ملاحظه علاقه یا احساس لذت نسبت به تمام، یا تقریبا تمام فعالیت ها درقسمت عمده ی روز، تقریبا هر روز( به طوری که شرح ذهنی بیمار یا مشاهدات دیگران نشان می‌دهد).
(۳) کاهش قابل ملاحظه ی وزن بدون پرهیز یا رژیم غذایی یا افزایش وزن( مثلا، بیش از ۵ درصد وزن بدن در یک ماه)، یا کاهش یا افزایش اشتها تقریبا هر روز.
(۴) بی خوابی یا پر خوابی تقریبا هر روز.
(۵) تحرک یا کندی روانی – حرکتی تقریبا هر روز(قابل مشاهده برای دیگران؛ فقط مربوط به احساس های ذهنی بیقراری یا کندی نمی گردد).
