در سال ۱۹۵۰، سازمان همکاری اقتصادی اروپا (OEEC) به طور رسمی بهره وری را چنین تعریف کرد:
«بهره وری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست میآید. بدین لحاظ میتوان بهرههوری سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد.»
سازمان بین المللی کار (ILO) بهره وری را چنین تعریف کرده است:
«بهره وری عبارت است از نسبت ستاده به یکی از عوامل تولید (زمین، سرمایه، کار و مدیریت)»
در این تعریف مدیریت به طور ویژه یکی از عوامل تولید در نظر گرفته شده است. نسبت تولید به هر کدام از این عوامل معیاری برای سنجش بهره وری محسوب میشود. کوششهای اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده که حداکثر نتیجه را با کمترین امکانات و عوامل موجود به دست آورد. این تمایل را میتوان دستیابی به کارایی و بهره وری بالاتر نامید.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بهره وری مفهومی جامع و در برگیرنده کارایی است که افزایش آن به منظور ارتقا سطح زندگی، رفاه، آرامش و آسایش انسانها، همواره مد نظر دستاندرکاران سیاست و اقتصاد بوده است. برخی بقا و تداوم یک نظام سیاسی و اقتصادی را نیز موکول به بهره وری دانستهاند. لنین هنگامی که نظرات فلسفی خود را در زمینه قدرت تولید مطرح مینماید، بحث خود را با این جمله پایان میدهد که «در تحلیل نهایی، بهره وری کار، مهمترین موضوع و اساسیترین مساله برای پیروزی سیستم اجتماعی ما محسوب میشود» (امامیمیبدی، ۱۳۷۹).
بهره وری در لغت به معنی قدرت تولید و بارور بودن و مولد بودن به کار رفته و در ادبیات فارسی به بهره وری، با فایده بودن و سودبرندگی معنی شده است. در رابطه با تعریف کاربردی نیز تعاریف مختلفی ارائه شده که برخی از آنها به قرار زیر است (رحیمیکیا و همکاران، ۱۳۹۰):
استیگل در تعریف بهره وری میگوید: نسبت میان بازده و مرتبط به عملیات تولیدی مشخص و معین است.
ماندلا بهره وری را چنین تعریف کرده است: بهره وری به مفهوم نسبت بازده تولید به واحد منابع مصرف شده است که با یک نسبت مشابه دوره پایه مقایسه شده و به کار میرود.
بهره وری خارج قسمت ستاده به یکی از عوامل تولید است. بدیت ترتیب میتوان از بهره وری سرمایه، بهره وری سرمایهگذاری، بهره وری مواد خام و نیروی انسانی، بسته به این که ستاده در ارتباط با کدام یک از عوامل تولید باشد، نام برد.
مرکز بهره وری ژاپن بهره وری را به حداکثر رساندن استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی و سایر عوامل به شیوهی علمی تعریف میکند که منجر به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد جامعه میشود (طاهری، ۱۳۷۸). موسسهی بهره وری اروپا، بهره وری را درجه و شذت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید تعریف میکند و مدعی است که بهره وری نوعی طرز تفکر و دیدگاه است که هر فرد میتواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد. اعتقاد به بهبود بهره وری، یعنی داشتن ایمان راسخ به پیشرفت انسانها (ابطحی و کاظمی، ۱۳۷۸).
جدول زیر از رحیمیکیا و همکاران (۱۳۹۰) برخی از تعاریف ارائه شده از مفهوم بهره وری را نشان میدهد:
جدول ‏۲-۱: برخی از تعاریف بهره وری

معرف

سال

تعریف

لیتر

۱۸۸۳

توان تولید کردن

ارلی

۱۹۰۰

ارتباط بین بازده و وسایل به کار رفته برای تولید این مقدار بازده

سازمان همکاری اقتصادی اروپایی

۱۹۵۰

خارج قسمت بازده به یکی از عوامل تولید

دیویس

۱۹۵۵

تغییراتی که در میزان محصول بر اثر منابع به کار رفته ایجاد میشود.

فابریکنت

۱۹۶۲

همیشه نسبت بین بازده و نهاده

سیگل

۱۹۷۶

مجموعه نسبتهاب بازده به نهاده