در این میان مهمترین پیامد جهانی شدن بر اقتصاد کشورها ، رشد تجارت الکترونیک است که عناصر آن بازار الکترونیک ، تبادل الکترونیک داده و تجارت اینترنتی بوده ، مبین ارتباط تنگاتنگ بین فناوری اطلاعات و ارتباطات با فرآیندهای بازار و مدیریت است .( امیر مختاری ،۱۳۸۸ )

برای بعضی ها تجارت الکترونیک پروراندن آمال و آرزوهایی است که تجار سنتی برای رسیدن به آن حاضر بودند قدم در جاده ابریشم بگذارند . اما حالا ، نه جاده ابریشمی وجود دارد که سختی هایش را بپذیرند و نه راه و روش تجار سنتی ، که برای خرید و فروش کالا مورد استفاده قرار گیرد . بازیگران تجارت الکترونیک به دگمه های کیبردی دل بسته اند که با بازی انگشتان روی آن ، به فضای مجازی کسب و کار پیوند می خورند . امروزه با توجه به رشد سریع اینترنت در صنایع مختلف و با انجام خریدها و تدارکات سازمان‌ها از راه این رسانه ، بازارهای الکترونیکی توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند ، به گونه ای که فارستر ریسرچ پیش‌بینی می‌کند بازارهای دیجیتالی۵۳درصد از کل عملیات بارگانی دنیا را به خود اختصاص خواهند داد .Dou,et.al.2002))

اما بازارهای الکترونیکی با وجود رشد بسیار ، دارای مشکلات ویژه خود می‌باشند که گاهی این مشکلات باعث شکست و از بین رفتن این گونه بازارها می شود . .( امیر مختاری ،۱۳۸۸)

آنچه مسلم است ، ماندگاری در بازارهای الکترونیکی و موفقیت در تجارت الکترونیک ، موید توجه و عنایت بی شائبه به استفاده از فاکتورها و عوامل کلیدی است که در پذیرش و موفقیت و بقای مؤسسات کوچک و متوسط نقش بسزایی ایفا می کند .

۲-۲- مبانی نظری پژوهش

امروزه نقش بنگاه های کوچک و متوسط در رشد و توسعه کشورها در سراسر جهان شناخته شده است و در نتایج مطالعات، تحقیقات ‌و گزارش‌های رسانه های گوناگون بر آن تأکید می شود زیرا حدود ۹۹ درصد از بنگاه‌ها را بنگاه‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند ودرحدود نیمی از تولید ناخالص داخلی کشورها متعلق ‌به این بنگاه‌هاست.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعریف صنایع کوچک و متوسط در میان کشورها و مناطق مختلف جهان بسیار متفاوت است و شرایط اقتصادی وصنعتی حاکم بر آن کشورها معرف صنایع کوچک و متوسط درآنهاست. برخی از معیارهایی که معمولاً درتعریف صنایع کوچک و متوسط به کار می‌روند عبارتند از: تعداد کارکنان،میزان سرمایه، حجم دارایی کل، حجم فروش و ظرفیت‌های تولیدی اما رایج‌ترین معیار برای تعریف صنایع کوچک و متوسط، استفاده از تعداد کارکنان و میزان گردش مالی می‌باشد. ( محمدرضا سعادت،۱۳۹۰)

آقای رالف گنتر(Ralph ganter) استاد دانشگاه مانهایم و مشاور اتحادیه اروپا در بخشی از یک همایش بنگاه های کوچک و متوسط را اینچنین توصیف کرد:

نمی توان تعریف کلی و واحدی ‌در مورد بنگاه های کوچک و متوسط ارائه داد. این شرکت‌ها طیف وسیعی از فعالیت‌ها را بر عهده دارند، از فعالیت‌های خانگی تا کارهای تولیدی و خدماتی. اما به طور کلی، این شرکت‌ها به دو گروه مستقل و وابسته به شرکت‌های بزرگ قابل تقسیم اند. بنگاه های کوچک و متوسط از لحاظ کمیــت می‌توانند موجب اشتغال زایی شوند و کیفیت کارشان به نوع خدماتشان باز می‌گردد.

تاکنون تلاشهایی بسیاری درخصوص ارائه تعریفی جامع شرکت‌های کوچک و متوسط صورت گرفته است اما بااین وجود این کوشش تاکنون به نتیجه خاصی نرسیده است. اروپایی ها شرکتهایی که کمتر از ٢۵۰ نفر کارمند دارند را در طبقه کوچک و متوسط قرار می‌دهند که این شرکت‌ها ۹۰% کل شرکت‌های آلمانی را تشکیل می‌دهند. حال اگر این تعداد را به ۵۰۰ نفر برسانیم، درصد فوق به ۹۹% خواهد رسید.

حروف اختصاریSMEs مخفف عبارت(EnterprisesSmall&Medium) است و در برگیرنده کلیه ‌بنگاه‌های کوچک و متوسط اعم از بنگاه های صنعتی، خدماتی، بازرگانی و کشاورزی می‌باشد. SME sبه بنگاه های Micro ،Small ، Mediumتقسیم می‌شوند. این بنگاه ها به علت ویژگی‌های خاص خود دارای کارکردهای منحصر به فردی هستند، از جمله:

1. 1. اشتغالزایی

1. 1. توزیع ثروت در جامعه

1. 1. توسعه ی مناطق حاشیه ای

1. 1. تامین تولیدات مورد نیاز کشورها

1. تربیت نیروی انسانی مورد نیاز صنایع و بنگاه های بزرگ و ….

امروزه مؤسسات کوچک و متوسط علاوه بر کارکردهای پیشین خود، کانون اصلی توسعه فناوری و تأمین نیازهای پیچیده و پیشرفته کشورها به حساب می‌آیند و حمایت های گسترده ای توسط مؤسسات دولتی و عمومی از آن ها به عمل می‌آید.

بر طبق تعریف بالتون ( bolton ) یک کسب و کار کوچک به شرح زیر توصیف شده است:

– از نظر اقتصادی ، یک بنگاه کوچک سهم نسبتاً کوچکی از بازار را در اختیار دارد.

– یک بنگاه کوچک به وسیله مالکین آن به صورت شخصی اداره می شود نه از طریق یک ساختار رسمی مدیریت .

– یک بنگاه کوچک مستقل است ‌به این ترتیب که به عنوان بخشی از یک شرکت بزرگ تر نمی باشد و مالک ، مدیر آن بدون کنترل خارجی و آزاد از آن تصمیمات عمده می‌گیرد.

۲-۳- تاریخچه تجارت الکترونیکی

گرچه استفاده از وسایل الکترونیکی از قبیل تلفن و تلگراف در امر تجارت و اموری از قبیل مذاکرات و توافقات تجاری از مدت‌ها قبل رایج بوده است ولی اصطلاح در تجارت الکترونیک از زمانی معمول شده است که سامانه های رایانه ای در مبادلات پیام وارد شدند و مبادله الکترونیکی داده ها رایج شد.( بهروز نوعی پور ۱۳۸۳ )

در واقع مبادله الکترونیک داده ها را می توان پدر تجارت الکترونیک امروی به حساب آورد . با گذشت زمان و پدیدآمدن ابزارهای ذخیره و بازیابی و پردازش داده ها و دسترسی عام مردم و سازمان‌ها و همچنین پیشرفت فناوری‌های مخابراتی و شبکه های رایانه ای گسترده ، فرصتی پدید آمد که بازیگران صحنه تجارت آن را بسیار سودمند یافتند .( علیرضا یعسویی،۱۳۸۰)

تجارت الکترونیک نیم قرن پیش در BERLIN AIRLIFT ریشه گرفت . این فعالیت به مبادله الکترونیک داده ها بدل گردید یعنی تبادل اسناد استاندارد شده الکترونیکی مربوط به مبادلات از یک رایانه به رایانه دیگر .( علیرضا یعسویی،۱۳۸۰)

در مقاله ی الفبای تجارت الکترونیکی چنین آمده است : (قدمت تجارت الکترونیکی ^[۳]به قبل از پیدایش شکل کنونی اینترنت بر می‌گردد ، اما به علت هزینه های سنگین این شیوه از تجارت ، امکان استفاده از آن تا چند سال گذشته فقط در اختیار شرکت های بزرگ تجاری و مؤسسات اقتصادی مانند بانک ها و دولت ها بوده است . با همه گیر شدن اینترنت و امکان استفاده همه ی اقشار جامعه در کشورهای مختلف جهان ، این فرصت پیدا شد که ساختار تجارت الکترونیکی تغییر کند ، از حالت اختصاصی بودن برای طبقه خاصی خارج شود و به پدیده ای برای همه تبدیل شود .( بهروز نوعی پور ۱۳۸۳ )

جدول۲-۱- سیر تکاملی تجارت الکترونیک( خدامی ،۱۳۹۰)

مرحله
شرح
سال
مرحله اول
تبادل الکترونیکی داده ها در شبکه های محدود و خصوصی تلاش جهت ایجاد امنیت توسط برخی دولت ها و تاجران بین اللملی
دهه ۷۰ و ۸۰
مرحله دوم
مخابره اخبار ، ایمیل و چت کردن- رواج وب در بین مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی
اواخر دهه ۸۰ اوایل دهه ۹۰