زان ۵در سال ۱۹۹۸ کیفیت زندگی را درجه رضایت در تجارب زندگی فرد می‌داند. وی می‌گوید کیفیت زندگی شامل رضایت از زندگی در تصور از خود ،و فاکتورهای اجتماعی و اقتصادی است.
به رغم آنکه توافق کلی در تعریف کیفیت زندگی وجود ندارد ،پژوهشگران به سه ویژگی مهم آن شامل چند بعدی بودن ،ذهنی بودن و پویا بودن اتفاق نظر دارند. کیفیت زندگی موضوعی چند بعدی است و دارای ابعاد جسمی ،روانی ،اجتماعی و روحی است. این ویژگی با تعریفی که امروزه از سلامتی داریم منطبق است آنجا که سلامتی را رفاه کامل جسمی و روانی ،اجتماعی و معنوی می‌دانیم.(سلامت، ۱۳۸۸).
صمیمیت:
صمیمیت نزدیکی راطه عاطفی ،معنوی ،عقلانی و جنسی می‌باشد. صمیمیت یک هدف نیست بلکه فرایندی است که در طول زمان به وجود می‌آید (شفر و اولسون[۸]،۱۹۸۱)
اشمن و کلارک۲(۱۹۸۷) به نقل از استنلی و همکاران۳(۱۹۹۵) بیان کرده‌اند که صمیمیت به هر گونه رابطه یا دوستی که در بردارنده گرمی ،باز بودن و سهیم شدن غیر رسمی اشاره دارد.
وارینگ۴(۱۹۸۰) به نقل از نظری (۱۳۸۶) صمیمیت در زوجها را ترکیبی از هشت عنصر زیر می‌داند.
۱-عاطفه: یعنی زوجها به چه میزان احساسات و عواطف خود را به صورت راحت برای یکدیگر بیان می‌کنند.
۲-بیانگری: زوجها تا چه حد در افکار عقاید و نگرشهای خود را به یکدیگر ابراز می‌کنند.
۳-سازگاری: میزان همکاری صمیمانه زوجین با هم
۴-همبستگی: میزان تعهد ی که زوجین نسبت به هم احساس می‌کنند.
۵-حل تعاض: تا چه حد زوج می‌تواند اختلاف نظرهای خود را با هم حل کنند.
۶-خود خود مختاری: تا چه حد زوجین برای ارتباط با اعضای خانواده و دوستان احساس استقلال می‌کنند.
۷-رابطه جنسی: میزان رضایت از رابطه جنسی با همسر
۸-هویت: میزان اعتماد به نفس و عزت نفس زن و شوهر
۱-۷-۲ تعاریف عملیاتی متغیرها
کیفیت زندگی
میزان نمره ای است که آزمودنی در پرسشنامه کوتاه شده کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی به دست می آورد.
صمیمیت
میزان نمره ای است که آزمودنی در مقیاس صمیمیت واکر و تامپسون[۹] به دست می آورد.
برنامه شادکامی فوردایس
برنامه شادکامی فوردایس دارای ۱۴ اصل می‌باشد.تمام اصول این برنامه از تکنیک های روان شناسی مثبت و شناختی رفتاری بهره برده است. در این پژوهش پس از اجرای پیش آزمون برنامه شادکامی فوردایس در ۶ جلسه ۲ساعته برای گروه آزمایش اجرا گردید وسپس پس آزمون اجرا گردید و نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
اصول آموزش برنامه شادکامی فوردایس که شامل۱۴اصل است به شرح ذیل می‌باشد.این اصول در فصل بعد به تفضیل شرح داده شده است.
اصل اول:سرگرم و فعال بودن
ـ فعالیت‌های معنادار
اصل دوم: گذراندن اوقات بیشتر در اجتماعات و فعالیت‌های جمعی
اصل سوم:مولد بودن و انجام کارهای سودمند
اصل چهارم:برنامه ریزی و سازماندهی بهتر
اصل پنجم :دور کردن نگرانی ها
اصل هفتم:تفکر مثبت و خوش بینانه
اصل هشتم:زندگی در زمان حال
اصل نهم:پرورش شخصیت سالم
اصل دهم:پرورش شخصیت اجتماعی و برون گرا
اصل یازدهم:خود واقعی بودن
اصل دوازدهم:کنار گذاشتن مشکلات و احساسات منفی
اصل سیزدهم:ارتباط صمیمانه مهمترین منبع شادی است
اصل چهاردهم: اولویت دادن به شادی
فصل دوم:
پیشینه تحقیق
در این بخش ابتدا به بررسی پیشینه روان شناسی مثبت و شادکامی پرداخته می شود وسپس دیدگاه های مختلف درباره شادکامی بیان خواهد شد.در ادامه نظریه های شادکامی و سپس مؤلفه های تشکیل دهنده شادکامی و در ادامه کاربرد پژوهش های مربوط به شادکامی و علل و همبسته های شادکامی و در نهایت روش های افزایش شادکامی بیان خواهد شد.
۲-۱ روانشناسی مثبت
در دهه های اخیر رواشناسی مثبت به عنوان تلاشی جهت بررسی توانمندی انسان بستری برای مطالاتی در مورد به زیستی و شادمانی در حوزه های مختلف آموزش بهداشتی درمانی و دانشگاهی شده است .(گلستانی بخت، ۱۳۸۶) .
روانشناسی مثبت یک جنبش نو ظهور در حیطه رواشناسی معاصراست که تأکید دارد به نیاز فهم جنبه‌های مثبت تجربه های انسانی و فهم اینکه چه چیزی باعث می شود که زندگی ارزش زیستن داشته باشد.(جوزف ولینلی[۱۰] ،۲۰۰۶).
سلیگمن(۲۰۰۵)معتقداست پیام جنبش مثبت نگری این است که یادآوری می‌کند حوزه و رشته ما در حال تغییروتحول است زیرا روانشناسی تنها متمرکز بر بیماری ها ودرمان هم متمرکز بر رفع کمبودها نیست بلکه رواشناسی مثبت به دنبال افزایش شادی، سلامت و مطالعه علمی در مورد نقش توانمندی های شخصی و سامانه های اجتماعی مثبت در ارتقای سلامت افراد و جوامع است. روانشناسی مثبت یعنی استفاده کاربردی از تحقیقات روانشناسی در جهت تسهیل کردن کار کرد بهینه انسان‌ها(جوزف ولنیلی، ۲۰۰۶).
این رویکرد جدید معتقداست که افراد تمایل دارند خلاق، انتخابگرو تاثیر گذار باشد واین که در هر انسانی توانایی ذاتی برای بهتر زیستن وجود دارد. کار اصلی روانشناسی اندازه گیری فهمیدن سپس بنا کردن این توانمندیها در انسان‌ها و ایجاد فضیلت های اجتماعی و در نهایت فرمول بندی برای هدایت شخص به سمت ایجاد یک زندگی بهتر است.(سلیگمن و سیکزینت میهالی۲، ۲۰۰۳).
۲-۲ شادکامی(تاریخچه)
شادی و شادکامی یکی از نیازهای روانی بشر است که تاثیر عمده ای بر شخصیت و سلامت روان دارد. پیشینه و قدمت توجه به موضوع شادی را می توان به تاریخ خلقت بشر دانست زیرا آدمی همواره دنبال رهایی از دردها رنجها و تغییر وضعیت خود از حال بد به حال خوب بوده است.(دانیر و همکاران ۱۹۹۵).
امروز سلامتی، رفاه کامل جسمی روانی و اجتماعی است نه فقط نبود بیماری یا نا توانی. همان طور که در تعریف سازمان بهداشت جهانی به سلامت از جنبه ثبت آن تأکید شده است و فردی واجد سلامت شناخته می شود
که به لحاظ زیستی روانی و اجتماعی از شرایط معینی بر خوردار باشد.(بوم[۱۱] و همکاران، ۲۰۰۱).
اصطلاح تندرستی ذهن (شادکامی) به ارز یابی های که افراد از زندگیشان به عمل می آورند اشاره دارد. ارزیابی شناختی مانند رضایت از زندگی و ارزیابی عاطفی (خلق و هیجانات)از قبیل احساسات عاطفی مثبت و منفی.در صورتی که افراد از شرایط زندگی راضی بوده و مکررا عواطف مثبت را تجربه نمایید و بالعکس عواطف منفی کمتری را تجربه کنند گفته می شود که از تندرستی ذهنی بالایی برخوردار هستند . تندرستی ذهنی اصطلاح روان شناختی معادل شادکامی است که به دلیل مفاهیم بسیاری که درخود نهفته دارد ارحج است اما با این وجود به جای یکدیگر به کار می‌روند.(ادینگتون[۱۲] و همکاران به نقل از رئیسی،۱۳۸۳).
۲-۳ دیدگاه های مختلف پیرامون شادی
۲-۳-۱دیدگاه قرآن
یکی از مباحث مهم روان شناختی و معرفتی در قرآن مبحث شادکامی و انبساط خاطراست. شادی در قرآن، جایگاه خاصی دارد و به گونه های مختلف، مورد تأیید و توجه قرآن قرار گرفته است. اما نه شادی بیهوده وعیش، بلکه شادکامی توأم با اهداف الهی و انسانی.
