ناباروری از جمله استرس‌هایی است که ساختار روانی و روابط بین فردی شخص را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد(نجمی و همکاران، ۱۳۸۰). هرچند ناباروری در مراحل اولیه به عنوان یک وضعیت بالینی تلقی می‌گردد اما تشخیص آن می‌تواند تاثیرات زیادی بر عملکرد هیجانی زوجین درگیر در این مشکل بر جای بگذارد(ابی^[۷] و همکاران،۱۹۹۸). این تاثیرات منفی در مطالعات متعدد نشان داده شده است(خیاتا^[۸] و همکاران،۲۰۰۳؛ مونگا^[۹] و همکاران، ۲۰۰۴؛ ابی و همکاران، ۱۹۹۲؛ فراهانی،۱۳۸۰؛ حسن‌پور ازغدی و همکاران،۱۳۹۲؛ نجمی و همکاران،۱۳۷۸).

از نظر روان‏شناختی، ناباروری یک دوره‏ی بحرانی است که از عدم تعادل شناختی و هیجانی بین زوج‏هایی که انتظار داشتن بچه را دارند و آنهایی که قادر نیستند به هدفشان برسند، ناشی می‏ شود (نیکلز^[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۱؛ دس‏سوزا و همکاران، ۲۰۱۴). ناباروری می‏تواند نوعی بحران زندگی، بحران هویت، یک بیماری مزمن، یک آسیب، یا علتی از اندوه و سوگواری یا یک تجربه‏ی هستی‏گرایانه و آمیزه‏ای از همه‏ این ها در نظر گرفته شود (دیاموند و همکاران، ۲۰۰۰). عده‏ای نیز بر این باورند که ناباروری در بیشتر موارد باعث تنش هیجانی می‏ شود. آن ها شدت هیجان ناشی از ناباروری را به عنوان بحران ناباروری توصیف می‏ کنند و معتقدند که ناباروری، در تمام زمینه‌های شخصی، ارتباطی و شغلی زوج‏ها تاثیر می‏ گذارد (تقوی و فتحی آشتیانی، ۱۳۸۸).

هنگامی که زوجی نابارور تشخیص داده می­شوند، عمدتاً استرسورهای متنوعی را تجربه ‌می‌کنند که شامل؛ اختلال در زندگی فردی زوج و روابط زناشویی (اسچمیت، ۲۰۰۹؛ جانسون و جانسون، ۲۰۰۹؛ ‌نیل‌فروشان و همکاران، ۱۳۸۴)، تغییرات در کیفیت هیجانی مثل اضطراب (فردریکسون، ۲۰۱۵) و افسردگی (تورن، ۲۰۰۹)، روابط جنسی و تغییر در روابط زوج با همکاران (نایس^[۱۱]،۲۰۱۳)، خانواده و دوستان (خیاتا و همکاران، ۲۰۰۳؛ بلیت، ۲۰۰۳)، کاهش ارتباط با یکدیگر و اطرافیان، اشکال در فعالیت جنسی (علیزاده و همکاران، ۱۳۸۴)، کاهش حمایت عاطفی همسر (مستوبایشی و همکاران، ۲۰۰۴؛ دی‏سوزا و همکاران، ۲۰۱۴) و حمایت اطرافیان (ماری آنا و همکاران، ۲۰۱۱؛ کالن و هننسی، ۲۰۰۰) و وسواس ‌در مورد باردار شدن، تصمیم ­گیری در زندگی، اختلال عاطفی و هیجانی (مظاهری و همکاران، ۲۰۰۱) می­ شود. هیجانات معمول همراه ناباروری طولانی مدت شامل؛ بروز رفتارهای تکانشی و خشم­های پراکنده، اضطراب، از دست‏دادن کنترل (‌نیل‌فروشان و همکاران، ۱۳۸۴)، به خود بستن شکست‏ها، از دست دادن مقبولیت اجتماعی (جاکوب، مک‏کویلان و گریل، ۲۰۰۷)، احساس تنهایی (کارل و همکاران، ۲۰۰۵)، احساس نارضایتی، احساس گناه، و حسادت (بویوین، گری‏فیث و ونیتیس، ۲۰۱۱) احساس درماندگی و احساس بی‏ارزشی و بی‏کفایتی، انکار، انزوا (نجمی و همکاران،۱۳۸۰) است. چرا که به بر اساس پژوهش‏های فراوانی، افرادی که تحت فشارهای عمده و مزمن قرار گرفته باشند بیش از همکاران در معرض ابتلا به بیماری­هایی مانند افسردگی (تورن، ۲۰۰۹؛ نایس ،۲۰۱۳)، اضطراب (نایس ،۲۰۱۳)، نارضایتی (خسروی، ۱۳۸۰) و اعتماد به نفس پایین (ماهلدست و همکاران، ۱۹۸۷؛ کرمی نوری، ۱۳۸۰) قرار دارند.

شواهد بالینی و تجربی (بشلیده، مکتبی و تقی­پور، ۱۳۸۰؛ موسانی و سیلورمن، ۲۰۰۹؛ احسان‏پور و همکاران، ۲۰۰۹؛ دی‏سوزا و همکاران، ۲۰۱۴) بسیاری نشان می­ دهند که ناباروری به­عنوان یک عامل فشارزا موجب بروز انواع اختلالات روانی یا رفتاری در شخص نابارور می‏ گردد. از سویی دیگر، تحقیقات مختلف (پترسون و همکاران، ۲۰۰۸)، نشان داده ­اند ناباروری انتظارات زندگی زوج نابارور را به چالش می­کشد و منجر به بروز مشکلاتی در ارتباط زناشویی می‏ شود (اسچمیت، ۲۰۰۹) و زندگی آن ها را با خطر جدایی و طلاق تهدیدی می ‏کند (سودها و ردی، ۲۰۱۱). خاتمه ارتباط زناشویی ممکن است استرس ­زا باشد. بررسی­ های اسمینک و همکاران (۲۰۰۱)، نشان می­ دهند زنان بارورشده با ‌درمان‌های کمک بارداری هم‏چون افراد نابارور از اضطراب، افسردگی و ترس‏های مختلف که مرتبط با عارضه‏شان است، رنج می­برند، نتایج این پژوهش همسو با نتایج حاصل از مطالعات احسان‏پور و همکاران (۲۰۰۹) است.

برگ و ویلسون (۱۹۹۱، به نقل از رشیدی و همکاران، ۱۳۹۱) نشان دادند که؛ افرادی که تحت درمان IVF قرار می‏ گیرند، در مقایسه با دیگران به اضطراب (ورهاک و همکاران، ۲۰۰۷) و آسیب‏های عاطفی و هیجانی بیشتری مبتلا می ‏شوند. اضطراب و افسردگی به عنوان شایع‏ترین اختلالات خلقی و اضطرابی، به عنوان علل احتمالی شکست اولین دوره IVF مطرح شده‏اند (اولیویوس و همکاران، ۲۰۰۴). البته هنوز معلوم نیست سطح بالای آسیب‏های روان‏شناختی در زوجین نابارور مربوط به IVF باشد (ییلاق‏بیگی و همکاران، ۱۳۹۳). هم‏چنین، ممکن است این آسیب‏ها به شرایط خاص دیگری هم مربوط باشند؛ به عنوان مثال سن در هنگام درمان عامل بسیار مهمی است (رشیدی، منتظری، عابدی‏نیا، شریعت، اشرفی و رمضان زاده، ۱۳۹۱). هم‏چنین، تحقیقات نشان می‌دهد که زنان تحت درمان ناباروری هیجاناتی مساوی یا بیشتر از بیماران سرطانی و قلبی دارند (موسانی و سیلورمن، ۲۰۰۹). زوج‌های نابارور تجربه‌ای طولانی‌مدت و مزمن از استرس در هر ماه را دارند. به عبارت دیگر، با رشد ‌درمان‌های ناباروری و روش­های پیچیده‏تر، استرس به همان اندازه افزایش‏یافته و می‏تواند بر نتایج درمان نیز تأثیر بگذارد (موسانی و سیلورمن، ۲۰۰۹).

فرایند درمان ناباروری نیز پر استرس است (پیوندی و همکاران، ۱۳۹۰) و هیجانات و شناخت‏های فرد را متاثر می‏ سازد (دیویدوا و پیچووا، ۲۰۱۴). برنامه ­های درمانی غیر منعطف ناباروری (نیاز به رابطه جنسی صرفاً برای باروری نه به­خاطر احساس لذت از رابطه جنسی)، هم­چنین درمان­های طولانی و وقت­گیر، هزینه‏ های فوق‏العاده زیاد درمانی و درمان­های رنج‏آور، به­ ویژه هنگامی که منجر به شکست درمان می­ شود، همگی ایجاد کننده استرس شدید در زوجین می‏ باشند (فراهانی،۱۳۸۰).