کلیات تحقیق

مقدمه

یکی از اهداف گزارشگری مالی، ارائه اطلاعاتی است که برای سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و دیگر کاربران فعلی و بالقوه در تصمیم گیری های مربوط به سرمایه گذاری و اعتبار دهی و سایر تصمیم ها سودمند باشد. از جمله معیارهای با اهمیتی که ‌گروه‌های مذبور برای برآورد قدرت سودآوری شرکت، پیش‌بینی سود های آینده و ریسک های مربوط به آن و همچنین ارزیابی عملکرد مدیریت استفاده می‌کنند، سود های جاری و گذشته شرکت است. سود نیز خود متشکل از اقلام نقدی و تعهدی است و اقلام تعهدی سود تا حدود زیادی در کنترل مدیریت هستند و وی می‌تواند برای بهتر جلوه دادن عملکرد شرکت و افزایش قابلیت پیش‌بینی سود های آینده در اقلام تعهدی سود دست برده و به اصطلاح امروزی سود را مدیریت کند (سجادی و عربی، ۱۳۸۸).

شرکت هایی که صورت های مالی حسابرسی شده ارائه ‌می‌کنند، دارای محتوای اطلاعاتی و سود با کیفیت بیشتری هستند. یکی از اشکال کنترل مدیریت، استفاده از حسابرسی است. حسابرسی می ­تواند از سوی مدیران مورد استفاده قرار گیرد تا به سهام‌داران اطمینان خاطر داده شود که مدیریت رفتار فرصت‏طلبانه ای ندارد. طی دو دهه اخیر بسیاری از کشورها، اقدام به کوچک سازی دولت و واگذاری بنگاه ها به بخش خصوصی کرده‌اند. این فرایند گسترش بخش خصوصی، افزایش توان نظارتی دولت را نیز به همراه دارد. بدین منظور، ایران نیز خصوصی سازی بنگاه ها و شرکت های دولتی را در دستور کار خود قرار داده است. روش های مختلفی برای خصوصی سازی وجود دارد که یکی از پرکاربردترین آن ها در همه کشورها و از جمله کشور ما، واگذاری سهام شرکت های دولتی به بخش خصوصی از طریق بورس اوراق بهادار است (کریمی پتانلار، ۱۳۸۳). عرضه اولیه عمومی به روش های مختلفی انجام می پذیرد که مهمترین آن ها ثبت دفتری، عرضه عمومی به روش حراج، عرضه عمومی به قیمت ثابت و روش های نوین اینترنتی ‌می‌باشد. در سایر نقاط دنیا عرضه اولیه به روش ثبت دفتری انجام می شود. در ایران کشف قیمت به روش حراج صورت می‌گیرد. البته بورس در دستورالعمل جدیدی پیشنهاد داده است که روش عرضه اولیه از حراج را به ثبت دفتری تغییر دهند.

تحقیقات گذشته ‌در مورد مدیریت سود ‌به این نتیجه رسیده است که شرکت های دارای عرضه اولیه از مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه استفاده می‌کنند و این مدیریت سود به بازده کمتر پس از عرضه اولیه عمومی منتهی می­ شود (فریدلن،۱۹۹۴٫فن،۲۰۰۷٫چنگ و همکارانش،۲۰۱۰). پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه و تاثیر کیفیت حسابرسی در محدود کردن مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد.

در تحقیقات پیشین رابطه بین کیفیت حسابرسی و مدیریت سود بر مبنای اقلام تعهدی به خوبی اثبات شده است در حالی که تحقیقات محدودی در رابطه با تاثیر کیفیت حسابرسی بر مدیریت سود بر مبنای اقلام واقعی انجام شده است. الدرو ژو (۲۰۰۲) وچن و همکاران (۲۰۰۵) نشان داده‌اند که ظهور سازمان های حسابرسی باعث تعدیل مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه شده است. ‌بنابرین‏ و بر اساس شواهد قبلی، سازمان‌های حسابرسی موجب تحریک مدیریت سود تعهدی شده و شرکت های دارای عرضه اولیه را به سوی مدیریت سود واقعی هدایت ‌کرده‌است. ‌بنابرین‏، ما، در این پژوهش نقش سازمان حسابرسی را بر مدیریت سود واقعی و تعهدی، در شرکت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می­کنیم.

۱-۱- بیان مسئله تحقیق

مدیریت سود برآیند درجه ای از قابلیت انعطاف و اعمال نظری است که مدیران در گزارشگری مالی خود دارند. مدیران ممکن است از این قدرت خود برای مدیریت فرصت طلبانه سود (زیمرمن،۱۹۹۴) یا انتقال اطلاعات محرمانه درباره عملکرد آتی شرکت استفاده کنند. مدیریت سود یعنی اینکه مدیر بتواند رویه ای از حسابداری را انتخاب کند که به هدف خاصی دست یابد. یکی از مواقعی که انگیزه های مدیریت برای مدیریت سود بر انگیخته می­ شود، عرضه اولیه عمومی است. هر گونه عرضه عمومی اوراق بهادار که برای اولین بار به عموم مردم و سرمایه گذاران عرضه می­ شود، عرضه اولیه عمومی IPO)) نامیده می­ شود. شرکت هایی که سهام خود را برای نخستین بار به مردم عرضه می‌کنند ممکن است در آخرین دوره پیش از عرضه سهام با بهره گرفتن از اقلام تعهدی اختیاری، سود را افزایش دهند تا وضعیت اقتصادی شرکت را مطلوب نشان دهند. اقلام تعهدی سود تاحدود زیادی در کنترل مدیریت هستند و وی می‌تواند برای بهتر جلوه دادن عملکرد شرکت و افزایش قابلیت پیش‌بینی سود های آینده در اقلام تعهدی سود دست برده و به اصطلاح امروزی سود را مدیریت کند. یکی از راه های کاهش مدیریت سود ارتقای کیفیت حسابرسی است. کیفیت حسابرسی میزان اقلام تعهدی اختیاری و مدیریت سود را کاهش می‌دهد.

دی آنجلو کیفیت حسابرسی را اینگونه تعریف ‌کرده‌است: ارزیابی بازار از احتمال اینکه حسابرس موارد تحریفات بااهمیت در صورت های مالی و سیستم های حسابداری صاحب کار را کشف کند و تحریفات با اهمیت کشف شده را گزارش دهد. اگر مدیریت سود به شیوه ی مسئولانه اعمال شود، چندان بد نخواهد بود. تاثیر کیفیت حسابرسی در محدود کردن مدیریت سود در شرکت‌های دارای عرضه اولیه از جمله مباحث مطرح و مورد علاقه در مدیریت مالی، حسابداری، و ارتباط متقابل آن ها با دانش حسابرسی است. یکی از مسائل اساسی این است که شرکت های دارای عرضه اولیه، لازم است، رفتار مدیریت را از طریق حسابرسی کنترل کنند تا در نتیجه به مالکان (سهام‌داران) اطمینان داده شود که مدیریت شرکت به نحوی فرصت طلبانه رفتار نخواهد کرد.

تحقیقات گذشته ‌در مورد مدیریت سود ‌به این نتیجه رسیده است که شرکت های دارای عرضه اولیه از مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه استفاده می‌کنند و این مدیریت سود به بازده کمتر پس از عرضه اولیه عمومی منتهی می­ شود. (فریدلن،۱۹۹۴٫فن،۲۰۰۷٫چنگ وهمکارانش،۲۰۱۰). در پژوهش حاضر به بررسی مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه و تاثیر کیفیت حسابرسی در محدود کردن مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­پردازیم. در تحقیقات پیشین رابطه بین کیفیت حسابرسی و مدیریت سود تعهدی به خوبی اثبات شده است در حالی که تحقیقات محدودی در رابطه با تاثیر کیفیت حسابرسی بر مدیریت سود واقعی وجود دارد. مطالعات پیشین شواهدی را فراهم ‌کرده‌است که حسابرسی با کیفیت بالا بر مدیریت سود تعهدی با سطح بازده سود کمتر همراه بوده است. الدر و ژهو(۲۰۰۲) وچن و همکاران (۲۰۰۵) نشان داده‌اند که ظهور سازمان های حسابرسی باعث تعدیل مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه شده است. ‌بنابرین‏ و بر اساس شواهد قبلی، سازمان‌های حسابرسی، موجب تحریک مدیریت سود تعهدی شده و شرکت های دارای عرضه اولیه را به سوی مدیریت سود واقعی هدایت ‌کرده‌است. یکی از جنبه‌های مهم پژوهش حاضر این است که نشان دهد آیا حسابرسی با کیفیت بالا، مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه را کاهش می­هد یا خیر؟