اهداف آموزش در سازمان ها

هدف کلی آموزش و بهسازی شامل تحصیل دانش و مهارت است.هر برنامه آموزش و بهسازی یک یا چند تا از اهداف زیر را تعقیب می‌کند :

1. 1. سطح فردی خود آگاهی را بهبود می بخشد.

1. 1. مهارت فردی ر ا در یک یا چند حوزه تخصصی افزایش می‌دهد.

1. 1. انگیزش افراد را برای انجام شایسته وظایف شغلی، افزایش می‌دهد (عباسپور، ۱۳۸۲).

اهداف آموزش را به سه دسته مهارت ها، نگرش و دانش تقسیم نموده اند. اولین هدف آموزش ایجاد و برقراری رابطه میان شاغل و شغل است و زمانی چنین رابطه ای حاصل می شود که نگرش و بینش کارگر یا کارمند نسبت به شغل و وظیفه ای که دارد، مثبت باشد.

الف) مهارت ها : امروزه فعالیت های آموزشی شامل فعالیت های منظمی از فراگیری مهارت ساده تا یک مهارت پیچیده در سازمان می شود. آموزش یک مهارت ویژه به کارگر یا کارمند، او را قادر خواهد ساخت تا به طور اثربخش وظایف شغلی خود را انجام دهد و علاوه بر این کارکنان با تجربه و ماهر می‌توانند در آموزش افراد جدید الاستخدام ، کمک بزرگی به سازمان نمایند.

ب) نگرش ها : ایجاد نگرش مثبت و صحیح در کارکنان از طریق برنامه های توجیه حاصل می شود. وجود این برنامه ها برای تحقق مطلوب هدف های سازمانی مفید و ضروری است. برنامه های آموزشی باید در جهت شکل دادن به نگرش های کارکنان تنظیم و اجرا شود تا از این طریق حمایت آنان نسبت به فعالیت های سازمانی حس همکاری و اشتراک مساعی و وفاداری آنان نسبت به سازمان بیشتر گردد.

ج) دانش : آموزش کارکنان نیز باید به منظور ایجاد و ارتقاء سطح دانش کارکنان انجام شود تا از این طریق، افراد مشکلات جدید آن سازمان را درک و نسبت به رفع آن ها اقدام کنند. این دانش ممکن است در زمینه یک شغل خاص یا دستگاه ، کیفیت و کمیت امور باشد و یا ممکن است این دانش مربوط به پیچیدگی مشکلات در سازماندهی، برنامه ریزی، کارگزینی، هدایت و رهبری و کنترل باشد.

مرکریو^[۴۶] (۲۰۰۶) اهداف عمده آموزش را در سازمان ها به صورت زیر طبقه بندی می‌کند:

1. 1. رضایت از تداوم آموزش برای نگه داشتن موقعیت یا صلاحیت ها

1. 1. توسعه فردی به مثابه بخشی از اهداف فرعی سالیانه

1. 1. تغییر در سیاست ها ، رویه ها یا ساختار سازمانی

1. اضافه شدن تولیدات یا خدمات جدید

انواع آموزش

بدیهی است برنامه ریزی آموزشی تنها به تعیین مطلوب ترین اقدامات جهت تربیت نیروی انسانی مورد نیاز بخش های اقتصادی کشور محدود نمی شود. بلکه از آنجا که در چارچوب ارزش های متعالی جامعه اسلامی انسانی از لحظه تولد تا دم مرگ در فرایند یادگیری قرار می‌گیرد، برنامه ریزی آموزشی همواره باید به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از برنامه ریزی توسعه و تکامل جامعه انجام پذیرد. علاوه بر آن برنامه آموزشی کشور باید بیان کننده مجموعه کاملی از سیاست ها و خط مشی دولت ‌در مورد نیازهای یادگیری آحاد ملت در سنین و شرایط مختلف یادگیری، خواه در نظام آموزش رسمی و خواه در آموزش غیر رسمی باشد (گروه مشاوران یونسکو، ترجمه مشایخ، ۱۳۸۶).

آموزش کارکنان در سازمان به دو صورت زیر انجام می شود:

الف) آموزش قبل از خدمت

منظور از آموزش قبل از خدمت ، آن نوع آموزشی است که قبل از ورود یا استخدام فرد در سازمان به وی ارائه می شود تا شایستگی و توانایی‌های لازم را در او ایجاد و وی را برای احراز شغل در آینده آماده کند. این نوع آموزش ها برای رفع مشکلات خاص سازمانی صورت نمی گیرد، بلکه هدف آن تربیت نیروی انسانی ویژه برای سازمان است

ب) آموزش ضمن خدمت

این نوع آموزش با هدف ارتقای سطح دانش و آگاهی و مهارت های فنی، حرفه ای و شغلی و نیز استقرار رفتار مطلوب در کارکنان یک سازمان صورت می‌گیرد و آنان را برای انجام بهینه وظایف و مسئولیت های شغلی آماده می‌کند (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۳).

تعریف آموزش ضمن خدمت

کمبل^[۴۷] (۱۹۶۷) آموزش ضمن خدمت را “کوششی برای ارتقای شایستگی های کارکنان آموزشی از طریق دوره های آموزشی، کلاس های بازآموزی ، نشست ها، ‌گروه‌های تحقیق، بازدیدها، سخنرانی ها و اصلاح وضع کارکنان” تعریف می‌کند (نیکنامی، ۱۳۸۸).

شبکه اطلاعات آموزشی در اتحادیه اروپا ،آموزش ضمن خدمت را به عنوان “تنوعی از فعالیت ها و تمرین هایی که معلمان به منظور گسترش دانش، بهبود مهارت ها و ارزیابی و توسعه رویکرد حرفه ای شان در آن درگیر می‌شوند” تعریف می‌کند (پرون^[۴۸] ، ۱۹۹۱)(Bayrakaci,2009 ).

آموزش ضمن خدمت هنگامی بیشترین اثر و کارایی را دارد که لازم باشد یک یا تعداد معدودی کارآموز را در یک زمان و برای شغل مشخصی آموزش داد و تربیت کرد، ولی اگر لازم باشد که کارآموز با نظریات مختلف مربوط به کار نیز آشنایی کامل پیدا کند، به ناچار باید همراه با روش آموزش ضمن خدمت از روش های دیگر آموزشی نیز استفاده کرد (سعادت، ۱۳۸۷).

آموزش ضمن خدمت فعالیتی است نظام دار و تابع شرایط سازمانی که در هر سازمان یا مؤسسه‌ ای منجر به رشد و تغییرات اساسی در میزان مهارت های علمی و دانش و مهارت های عملی و فنی و تکامل نیروی انسانی می‌گردد به طوری که تاثیرات آن در کارایی سازمان مؤثر واقع می شود (‌سلیمان پور، ۱۳۸۲).

آموزش ضمن خدمت مجموعه فعالیت های آموزشی نیازسنجی و برنامه ریزی شده به منظور اصلاح و بالا بردن دانش، مهارت، نگرش ها و رفتارهای سازمان برای انجام دادن وظایف خاص محوله ی سازمانی است (فروتن، ۱۳۸۲).

مطالعاتی که بین سال های ۱۹۸۶ تا ۱۹۸۷ توسط کافرمایان انگلیسی از طریق “مؤسسه‌ مطالعاتی آموزش ملی” صورت گرفته ، نشان می‌دهد که نیمی از آموزش های انجام شده به صورت ضمن خدمت بوده است و در مقایسه با آموزش های خارج از محل کار، هزینه های بیشتری صرف آن شده است. این آموزش ها بخش اعظم هزینه اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند (حدود ۵/۱ درصد بازده) (اسلومن^[۴۹]، ۱۳۸۲).

در پژوهشی که در هاشیموتو^[۵۰] در کشور ژاپن انجام شد، مشخص شده که توفیق آموزش های ضمن خدمت در کشور ژاپن به واسطه وجود ثبات شغلی ، آموزش نیروهای کم تجربه به وسیله افراد ارشد و برقراری آموزش ضمن خدمت در سراسر دوره استخدامی افراد است (هاشیموتو، ۱۹۹۹).

لذا این روش مناسب ترین روش برای آموزش دانش و مهارت هایی است که می توان آن را در زمانی نسبتا کوتاه یاد گرفت.

پی یر کارتر^[۵۱]، آموزش ضمن خدمت را نوعی کوشش نظام دار تلقی می‌کند که هدف اصلی آن عبارت است از هماهنگ نمودن و همسو کردن آرزو ، علایق و نیازهای آتی افراد با نیازها و اهداف سازمان در قالب کارهایی که از افراد انتظار می رود (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۳).

همان‌ طور از تعاریف یاد شده می توان نتیجه گرفت، آموزش ضمن خدمت در حقیقت به آن نوع آموزشی اطلاق می شود که :

1. 1. پس از استخدام فرد در مؤسسه‌ یا سازمان صورت می پذیرد.

1. 1. هدف و منظور از این نوع آموزش آماده سازی افراد برای اجرای بهینه ی وظایف و مسئولیت های شغلی است.