د) پیشینه تحقیقات انجام شده

اغلب سوابق مربوطه به قواعد عمومی مسئولیت مدنی پرداخته است و علی رغم اینکه به طور پراکنده و بسیار مختصر تعدادی از حقوق ‌دانان ‌در مورد مسئولیت ناشی از مالکیت بنا بخشی را اختصاص داده‌اند لیکن در خصوص عنوان انتخابی این تحقیق و مسئولیت مربوط به تأسیسات صنعتی سابقه ای یافت نشد و کتاب یا مقاله مستقلی در این مورد در کشور نوشته نشده و بسیاری از مسائل مهم و مبهم آن در سوابق مربوطه روشن نشده است.و اکثر کتب به قواعد عمومی مسئولیت پرداخته‌اند.

البته جا دارد از کتاب ارزشمند سرکار خانم دکتر ایراندخت نظری همسر استاد بزرگ حقوق ایران مرحوم دکتر شهیدی بنام مسئولیت مالک که مرا در جهت دهی در این نوشتار بسیار راهنما بود، همچنین از کتاب فلسفه مسئولیت مدنی جناب آقای دکتر حسن بادینی که در بررسی مبانی نظری از کتاب گرانقدر ایشان کمال استفاده را نمودم و جناب آقای دکتر مشتاق زرگوش و کتاب مفید وی در باب مسئولیت دولت نیز تقدیر و تشکر نمایم همچنین از کتب خارجی مرتبط با موضوع از جمله کتاب Law Made Simple اثر سی اف. پدفیلد، کتاب Le Drojt Anglais اثر رنه داوید و همچنین کتاب شبه جرم و مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان، نوشته ورا برمینگام و ترجمه سید مهدی موسوی از کتاب Tort in a Nutshell و حقوق مدنی ۴ (مسئولیت مدنی تطبیقی ایران-فرانسه- انگلیستان ) تألیف ‌و ترجمه جناب آقای دکتر پرویز نوین نام برد که در بررسی تطبیقی موضوعات از آن بهره بردم.

ه) جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق

موضوعی با این عنوان و عنوان مشابه مشاهده نشد و به جرئت می توان گفت ‌در مورد مسئولیت مدنی تأسیسات صنعتی درایران تاکنون تحقیقی صورت نگرفته است. با توجه به مطالعه تطبیقی با حقوق انگلیس، در این تحقیق سعی خواهد شد موضوعاتی که در مسئولیت مالک در حقوق ما مسکوت مانده بررسی گردد.

و) اهداف مشخص تحقیق

بررسی مبانی مسئولیت مدنی ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی بالاخص تأسیسات و خطوط لوله انتقال نفت و گاز و نقد دیدگاه های مختلف درباره مبنا و ارکان مسئولیت مالک و تطبیق آن با نظام حاکم بر حقوق ایران و انگلیس از اهداف اصلی این تحقیق است و با توجه به اجمال، سکوت، و ابهام قوانین ایران در این خصوص سعی خواهد شد با مطالعه حقوق انگلیس با طرح پیشنهادات عملی و نظری و ارائه راهکارهای حقوقی در جهت کمک به کارشناسان شرکت و در راستای تدوین مقرارت جدید گام برداشت.

ز) محل اجرای مطالعه موردی

تأسیسات صنعتی وزارت نفت، ایستگاه های تقویت فشار گاز ، تعمیرگاه های خطوط لوله گاز و پالایشگاه های گازی شرکت ملی گاز ایران وشرکت انتقال گاز ایران

ح) سوالات تحقیق

۱- ضمان ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی خطرناک و بی خطر چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟

۲- از جهت مسئولیت فرقی بین مالکیت دولتی و غیردولتی تأسیسات صنعتی وجود دارد؟

۳- در صورت ورود خسارت ناشی از انفجار تأسیسات و خطوط لوله انتقال نفت و گاز چه کسانی مسئولند؟ و مسولیت اشخاص مبتنی بر چیست؟

۴- هشدارها و علائم مربوط به وجود تأسیسات خطرناک و تعیین حریم برای تأسیسات و خطوط لوله نفت وگاز در صورت ورود خسارت چه تاثیری در رفع یا کاهش مسئولیت دارد؟

ط) فرضیه های تحقیق

۱- ضمان ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی خطرناک مبتنی بر مسئولیت محض و بدون تقصیر است و مبنای مسئولیت در تأسیسات بی خطر مبتنی بر تقصیر است.

۲- تفاوتی بین مالکیت دولتی و غیردولتی در مسئولیت مدنی ناشی از مالکیت نمی باشد.

۳- ‌در مورد خسارت ناشی از انفجار تأسیسات و خطوط لوله نفت و گاز حسب مورد مدیران، پیمانکاران و کارکنان مسئولند و این مسئولیت حسب مورد ناشی از تقصیر و یا خطر می‌باشد.

۴- هشدارهای حریم خطوط لوله و تأسیسات نفت و گاز از عوامل رافع و کاهش دهنده مسئولیت است.

ی) کلید واژه ها

۱- مسئولیت مدنی: ملزم شدن شخص به جبران خسارتی که بدون مجوز قانونی به دیگری وارد ‌کرده‌است که شامل مسئولیت مدنی قراردادی و مسئولیت مدنی غیرقراردادی می‌باشد که نوع دوم که همان مسئولیت قهری است موضوع بحث ما می‌باشد.

۲- مسئولیت ناشی از مالکیت بنا: یکی از انواع مسئولیت های ناشی از مالکیت، مسئولیت مالک بنا است که در ماده ۳۳۳ قانون مدنی مصادیق بنا را نام برده لیکن آن ها را احصاء ننموده است. از جمله دیوار، عمارت و کارخانه که با توجه به موضوع تحقیق تأسیسات صنعتی را نیز شامل می شود و مسئولیت مالک به سبب عدم رعایت وظایف و تکالیف قانونی محافظت از اشیاء ایجاد می شود.

۳- تقصیر: تقصیر یکی از مبانی مهم مسئولیت مدنی است. تقصیر تجاوز از تعهد قبلی است و تقصیر فعل نامشروع قابل انتساب به مرتکب می‌باشد. نظرات مختلفی ‌در مورد مفهوم تقصیر در مسئولیت مدنی وجود دارد که در جای خود به آن می پردازیم.

۴- رابطه سببیت: اثبات رابطه میان فعل نامشروع و زیان وارده از ارکان ضروری تحقق مسئولیت می‌باشد و به صرف مشاهده تقصیر و ضرر نمی توان حکم به جبران خسارت داد بلکه رابطه علت و معلولی لازم است که به آن رابطه سببیت می‌گویند.

۵- حقوق انگلیس: قواعد و مقررات حاکم بر انگلستان می‌باشد. میزان قابل توجهی از حقوق انگلستان از عرف مردم نشأت گرفته است ولی بخش عظیمی از آن از طریق قانونگذاری به وجود آمده است. کامن لا و قانون موضوعه و سوابق قضائی مجموعاً حقوق انگلیس را تشکیل می‌دهند.

۶- تأسیسات صنعتی نفت و گاز: مستحدثاتی هستند که وظیفه تولید و یا انتقال نفت و گاز را از میادین گازی و ذخایر نفتی به نقاط مختلف برعهده دارند.که شامل ایستگاه های تقویت و تقلیل فشار گاز، پالایشگاه های نفت، خطوط لوله انتقال نفت یا گاز و تعمیرگاه های و یاردهای تعمیراتی آن ها همچنین سایر صنایع مرتبط با صنعت نفت می‌باشد .

۷- بیمه مسئولیت : بیمه ای است که مسئولیت مدنی بیمه گذار را در قبال اشخاص ثالث پوشش می‌دهد. این بیمه بدهی ای را که در پی ایراد خسارت به غیر بر دوش بیمه گذار گذاشته شده تأمین می کند.

فصل دوم:

تبیین مفاهیم

بخش اول: تعاریف

گفتار اول: طرح مطلب