یکی دیگر از ابعاد مسئله این است که امروزه در دیدگاه های تعلیم و تربیت تفکر مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است به گونه ای که امروزه رشد، پرورش و ارزشیابی تفکر یکی از کارکردهای اساسی تعلیم و تربیت است. شکست ها و موفقیت هایی که به توانایی ها نسبت داده شده، اغلب ناشی از سبک هاست. یک معلم باید بداند عملکرد ضعیف دانش آموز همیشه به علت عدم توانایی نیست بلکه به خاطر عدم تناسب بین سبک های تفکر دانش آموز و انتظاراتی است که معلم از او دارد(استرنبرگ،۱۹۹۷). همچنین خودکارآمدی نیز که یکی از مفاهیم اساسی در نظریه ی بندوراست، به باورها و قضاوت های فرد در مورد توانایی‌های خود اشاره دارد که می‌تواند با ایجاد انگیزه در فرد، موجبات پیشرفت او را فراهم سازد. بنابرین، شناختن مفهوم خودباوری و خودکارآمدی در دانش آموزان در برخورد با مسایل و مشکلات، می‌تواند موجب پیشرفت و موفقیت آن ها در تمام امور به ویژه در امر تحصیل شود.
۲-۲-۱-۱۰ خودکارآمدی تحصیلی
خودکارآمدى جزیى از خودپنداره فرد مى باشد که به باورهاى فرد در رابطه با توانایى هایش جهت انجام تکالیفى که در آینده با آن ها روبه رو مى شود، مربوط است (بندورا، ۱۹۹۷). یکى از جنبه هاى خودکارآمدى، خودکارآمدى تحصیلى است. خودکارآمدى تحصیلى شامل باورداشتن به توانایى ها براى رسیدن به اهداف در یک زمینه تحصیلى مشخص می‌باشد(دورمان[۴۵]، ۲۰۰۱). پژوهش ها نشان می‌دهد که خودکارآمدى تحصیلى با انگیزش تحصیلى(ساراکاروگلووداینسر[۴۶]،۲۰۰۹)، و عملکرد تحصیلی(آمون[۴۷]،۲۰۰۸)، رابطه معنى دار دارد.
به طور کلی، سازه خودکارآمدی در محیط های آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا طبق نظر بندورا، این گونه محیط ها برای رشد و شکل گیری خودکارآمد ی مناسب هستند (بندورا،۱۹۹۴)، در محیط های آموزشی و نیز در علوم سلامت، خودکارآمد ی ر ا اغلب برای تعیین موفقیت برنامه های آموزشی و میزان دستیابی دانش آموزان به برآیندهای آموزشی بررسی کرده‌اند (بابنکو، مولد، آندروسیزین و گلدنبرگ[۴۸]،۲۰۰۴؛ لنت و اسمید[۴۹]،۲۰۰۶). در محیط های آموزشی، خودکارآمدی به باورهای دا نش آموز در ارتباط با توانایی انجام وظایف درسی تعیین شده اشاره دارد . دانش آموزانی که معتقدند در تحصیل می‌توانند موفق باشند، تمایل، تلاش و استقامت بیشتری در انجام وظایف درسی نشان می‌دهند و به توانایی خوداطمینان بیشتری دارند (بندورا،۱۹۹۷؛ بونگ[۵۰]،۲۰۰۱). یافته های حاصل از مطالعات، حاکی از آنند که خودکارآمد ی بر کسب دانش (پاجاریس،۱۹۹۶)، رشد و بهبود مهارت ها (فردی و مویرکوچران[۵۱]، ۲۰۰۶)، تأثیردارد. همچنین، خودکارآمدی زیاد دانش آموزان، سبب موفقیت تحصیلی آنان می‌گردد(زیمرمان[۵۲]،۲۰۰۰؛گور[۵۳]،۲۰۰۶).
بنابرین، سازه مهم نظریه بندورا (۱۹۸۲)، خودکارآمدی است .خودکارآمدی ادراک شده عبارت است از باورهای مربوط به صلاحیت های شخصی برای سازماندهی و اجرای اعمال ضروری به منظور فراگرفتن یا انجام رفتارها در سطوح معین .تحقیقات در مورد جنبه تعامل خودکارآمدی ” شخص – رفتار ” نشان می‌دهند که باورهای خودکارآمدی بر رفتارهای پیشرفت تحصیلی ، مانند انتخاب تکالیف ، استمرار یادگیری ، مقدار تلاش و اکتساب مهارت اثر می‌گذارند(شانک[۵۴]،۱۹۹۱). همچنین نشان داده شده است که انواع تجارب خاص (به عنوان مثال ، عملکرد قبلی ، تجارب جانشینی، متقاعدسازی کلامی و برانگیختگی هیجانی -فیزیولوژیکی) بر باورهای شخصی انسان ها اثر می‌گذارند. به عنوان مثال ، دانش آموزانی که موفقیت هایی در مدرسه کسب نموده اند، سطوح بالاتری از کارآمدی مرتبط با عملکرد تحصیلی را نشان می‌دهند تا دانش آموزانی که تجارب موفقیت آمیزی در مدرسه نداشته اند .
بندورا(۱۹۷۷)، دریافت دانش آموزانی ه خودکارآمدی بالادارند نسبت به دانش آموزانی که به توانایی‌های خود تردید دارند در انجام تکالیف آموزشی بیشتر شرکت می‌کنند، سخت تر کار می‌کنند و وقتی با مشکلات روبرو می‌شوند زمان بیشتری مقاومت می‌کنند. شواهدی وجود دارد دال براین که خودکارآمدی با دو شاخص انگیزشی یعنی ، درجه بندی عملکرد و مصرف انرژی رابطه دارد (رجبی، شهنی ییلاق، شکرکن و حقیقی، ۱۳۸۴).
به طور کلی باورهای خودکارآمدی قوی در دانش آموزان به عنوان داوری و قضاوت آنان در مورد توانایی‌های خود جهت انجام تکالیف و یادگیری مواد آموزشی مورد نیاز جهت اکتساب نمرات خوب، ارجاع داده می شود. این افراد ممکن است در موضوع خاصی باورهای قوی نسبت به خود داشته باشند و در مورد موضوع دیگر نداشته باشند. کلیه باورهای خودکارآمدی می‌توانند در موقعیت های مختلف متنوع باشند. دانش آموزان با خودکارآمدی قوی در جهت تکالیف مدرسه سعی بیشتری نموده و مدت زمان طولانی تری را صرف آنان می نمایند تا بتوانند نمرات خوبی را کسب نمایند(کیامرثی و همکاران، ۱۳۹۰). در واقع باورهای خودکارآمدی می‌توانند تأثیرات مثبت و منفی بر روی عمکرد تحصیلی دانش آموزان داشته باشند.
در واقع موفقیت و پیشرفت تحصیلی به جلوه ای از وضعیت تحصیلی دانش آموز اشاره دارد که این جلوه ممکن است نشان دهنده ی نمره یک دوره، میانگین نمرات برای مجموعه ای از دوره ها در یک درس یا میانگین نمرات دوره های مختلف باشد(اعرابیان و همکاران، ۱۳۸۹). باورهای خودکارآمدی قوی در دانش آموزان به عنوان داوری و قضاوت آنان در مورد توانایی‌های خود جهت انجام تکالیف و یادگیری مواد آموزشی مورد نیاز جهت اکتساب نمرات خوب، ارجاع داده می شود. افراد دارای باورهای خودکارآمدی قوی در جهت انجام تکالیف سعی بیشتری نموده و زمان بیشتری را صرف کار خود کرده تا بتوانند نمرات بهتری را کسب نمایند(شارف[۵۵]، ۱۹۹۷).
۲-۲-۱-۱۱ خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی
در حال حاضر عملکرد تحصیلی دانش آموزان یکی از موضوعات مهم مورد توجه آموزش و پرورش هر کشور به شمار می رود؛ زیرا عملکرد تحصیلی یکی از توانایی‌های محوری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. بنابرین توجه به عوامل مهم و تأثیرگذار بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان ضروری است. در این میان یکی از متغیرهایی که می‌تواند بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیرگذار باشد، خودکارآمدی آنان است(پورقاز، محمدی و دوستی، ۱۳۹۱).
خودکارآمدی، یک عامل انگیزشی فعال کننده، نیرودهنده، نگهدارنده و هدایت کننده ی رفتار به سوی هدف تعیین شده است(پینتریچ و دگروت[۵۶]،۱۹۹۰). خودکارآمدی” قضاوت شخصی” فرد درباره توانایی‌های خود برای آغازگری و عملکرد موفق در تکالیف می‌باشد که نیازمند به گسترده شدن تلاش فرد و حفظ آن در شکل رویارویی با موانع است(بندورا، ۱۹۹۷). بندورا(۱۹۹۷،۲۰۰۱)، معتقد است که برای پیش‌بینی عملکرد تحصیلی افراد در حوزه های مختلف هم چون مدرسه، دانشگاه و روابط، خودکارآمدی نقش مهمی را ایفا می‌کند. بنابرین به نظر می‌رسد هرچه خودکارآمدی افراد بیشتر باشد پیشرفت تحصیلی بیشتر می شود(پورقاز، محمدی و دوستی، ۱۳۹۱).
